دانشگاه تهران؛ برگ زرین نهادهای آموزشی

دانشگاه تهران با پیشینه ای ۸۴ ساله به عنوان قدیمی ترین و یکی از بزرگترین دانشگاه های کشور محسوب می شود که از آغاز فعالیت ‌های آموزشی تاکنون، شخصیت‌های برجسته ای را تحویل جامعه داده است .

در سال ۱۳۱۲ اندیشه تاسیس مرکزی که جامع همه یا اغلب مدارس عالیه باشد، عملی شد. کلیات طرح تاسیس دانشگاه تهران از سال ۱۳۰۷ توسط پروفسور محمود حسابی به علی اصغر حکمت وزیر معارف وقت پیشنهاد شد که او طرح تفصیلی آن را در سال ۱۳۱۰ تهیه و به وزیر وقت فرهنگ ارائه کرد.
با تلاش ‌ها و مذاکرات حکمت با نمایندگان مجلس، این طرح در اسفند ۱۳۱۲ به مجلس شورای ملی پیشنهاد شد و پس از ۲ ماه بررسی و مطالعه در کمیسیون معارف پارلمان سرانجام قانون تاسیس دانشگاه تهران در هشتم خرداد ۱۳۱۳ از تصویب مجلس شورای ملی گذشت.
مجلس وقت شورای ملی، قانون تاسیس دانشگاه تهران را به عنوان نخستین نهاد نوین آموزشی در کشور مشتمل بر ۲۹ ماده و ۸ تبصره در ۸ خرداد سال ۱۳۱۳ تصویب کرد و برگی زرین در تاریخ تاسیس نهادهای آموزشی در ایران ورق خورد.

**اولین های دانشگاه تهران
جلال‌الدین همایی، عبدالعظیم قریب، بدیع ‌الزمان فروزانفر، پروفسور محمود حسابی، علی اکبر دهخدا، محمد معین، مهدی بازرگان، شهید مصطفی چمران، یدالله سحابی، شهید محمد مفتح، شهید مرتضی مطهری، عبدالحسین زرین کوب، کریم ساعی واحمد حامی از جمله شخصیت های صاحب ‌نامی که در این دانشگاه به تدریس یا تحصیل پرداخته ‌اند و امروز در میان ما نیستند.
دانشگاه تهران بر اساس موسسه های آموزش عالی فرانسه الگوبرداری شد و حتی طراحان ساختمان‌ های دانشگاه مهندسین فرانسوی بودند.
آیین گشایش دانشگاه تهران، ۱۵ بهمن سال ۱۳۱۳، با شعبه های طب، فنی،علوم، علوم معقول و منقول، ادبیات و حقوق در تالار تشریح دانشکده طب (نخستین بنای دانشگاه تهران) برگزار و لوح یادبود تاسیس دانشگاه، با حضور مقامات دولتی در محلی که اکنون پلکان جنوبی دانشکده پزشکی است، در دل خاک به امانت گذاشته شد.
پس از حدود یک ماه و نیم از برگزاری این آیین، در روز ۲۴ اسفند همان سال ، دانشگاه تهران با حضور دانشجویان و مسوولان، به طور رسمی گشایش یافت و فعالیت‌های آموزشی آن آغاز شد.
دانشگاه تهران که از جنوب به خیابان انقلاب، از شمال به خیابان پورسینا و از شرق و غرب به ترتیب به خیابان ‌های قدس و ۱۶ آذر محدود است در مساحتی به وسعت ۲۱ هکتار تاسیس شد. در این مجموعه ساختمان دانشکده‌های هنرهای زیبا، ادبیات و علوم انسانی، علوم، فنی، حقوق و علوم سیاسی، پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و ساختمان کتابخانه مرکزی – که از مهم‌ترین کتابخانه‌های کشور به شمار می‌آید – و مسجد دانشگاه واقع شده است.
شماری از دانشکده‌ها و مراکز تحقیقاتی و پژوهشی دانشگاه تهران در شهرهای قم، کرج، پاکدشت، ساری، چوکا و نشتارود واقع شده‌اند.
در سال ۱۳۷۰ بود که دانشکده‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی از دانشگاه تهران جدا شدند و دانشگاه علوم پزشکی تهران را تشکیل دادند.

**جایگاه دانشگاه تهران در کشور
امروز دانشگاه تهران در میان موسسه ها و سازمان‌های وابسته به آموزش عالی کشور از هر حیث و از هر نظر از جایگاهی بالا بهره‌مند است.
در واقع اگر متغیرهایی مانند سابقه و قدمت، تدریس استادان بنام، تحصیل دانشجویان ممتاز، کثرت دانشجویان، استادان و کارکنان، ارزش مدارک تحصیلی در کشور و خارج از آن، پیوند و تعامل با دستگاه‌های اجرایی و موسسات و شرکت‌های صنعتی، اداری و اجرایی و داشتن کتابخانه‌ها و آزمایشگاه‌های غنی و مجهز، تعدد رشته‌ها و دانشکده‌ها و موسسات پیوسته و وابسته، واقع شدن در پایتخت و در مرکز شهر را از معیارهای تعیین اعتبار و اهمیت یک دانشگاه برشماریم، بی گمان دانشگاه تهران را باید معتبرترین و مهم‌ترین دانشگاه‌های کشور دانست.
بی‌جهت نیست که از این دانشگاه با تعبیر «دانشگاه مادر»و «نماد آموزش عالی» یادشده است.

**مدیریت دانشگاه تهران
تا سال ۱۳۲۱ دانشگاه تهران توسط شخص وزیر فرهنگ اداره می ‌شد که از آن تاریخ به بعد مدیریت دانشگاه به صورت مستقل و زیر نظر وزارت فرهنگ درآمد.
علی اصغر حکمت نخستین رییس دانشگاه تهران بود که از ۱۴اسفند سال ۱۳۱۳ تا ۲۷ خرداد ۱۳۱۷ این مسوولیت را بر عهده داشت.
پس از او، شخصیت های برجسته دیگری همچون اسماعیل مرآت، عیسی صدیق اعلم، سیدمحمد تدین، علی اکبر سیاسی، منوچهر اقبال، احمد فرهاد معتمد، جهانشاه صالح، فضل الله رضا، علی نقی عالی خانی، هوشنگ نهاوندی، احمد هوشنگ شریفی، قاسم معتمدی، عبدالله شیبانی، محمد ملکی، حسن عارفی، علی مهدی زاده شهری، ابوالقاسم گرجی، عباس شیبانی، بهمن یزدی صمدی، محمد فرهادی، اسماعیل آوینی، حسین فروتن، محمد رحیمیان، غلامعلی افروز، محمدرضا عارف ، سیدمنصور خلیلی عراقی، رضا فرجی دانا، آیت‌الله عباسعلی عمید زنجانی و محمدحسین امید ریاست و یا سرپرستی دانشگاه تهران را بر عهده داشتند که این مسوولیت هم اکنون بر عهده محمود نیلی احمد آبادی است.

**جاذبه های دانشگاه
عمارت باغ نگارستان، خانه (موزه) مقدم، مسجد دانشگاه ، موزه زمین ‌شناسی شهید زراستوند پردیس علوم، موزه جانورشناسی پردیس علوم، موزه گیاهی پردیس علوم (هرباریوم مرکزی)، موزه پژوهشی باستان شناسی و موزه‌کمال‌الملک جاذبه های دانشگاه تهران محسوب می شود که جلوه ای خاص به این دانشگاه بخشیده است.

**مراکز پژوهش و تحقیقاتی
دانشگاه تهران دارای گروه پژوهشی مطالعات اوراسیای مرکزی و مراکزی از جمله پژوهش‌های کاربردی مدیریت، پژوهش‌های گردشگری ، پژوهشی علوم و فناوری نانو، پژوهشی فناوری‌ها و فرآورده‌های میکروبی، پژوهشی فناوری‌های نوین در مهندسی علوم زیستی، تحقیقات بین المللی بیابان، تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک ، تحقیقات حفاظت خاک و آب کوهین، مطالعات و همکاری‌های بین المللی، مطالعات بین المللی دینی ، مطالعات آمریکای شمالی و اروپا ، مطالعات و تحقیقات زنان، مطالعات و تحقیقات عالی بین المللی، طراحی و شبیه سازی فرآیند ، پژوهشی مشخصه‌یابی پیشرفته ، مطالعات سیاستگذاری عمومی و مرکز مطالعات حقوق انرژی است.

**دانشگاه تهران در زمان حاضر
این دانشگاه در زمان حاضر دارای ۹پردیس و ۴۵ دانشکده، ۱۳۳ گروه آموزشی و ۵۵ مرکز وابسته است. ۲۱۴۵ عضو هیات علمی دارد که ۵۶مربی، ۱۰۲۹استادیار، ۶۰۵دانشیار و ۴۵۵ استاد را شامل می شود.
در این دانشگاه ۵۰ هزار و ۸۶۶ دانشجو تحصیل می کنند که شامل ۱۶هزار و ۹۳۲ دانشجوی کارشناسی، ۲۴هزار و ۸۵۴ دانشجوی کارشناسی ارشد و دکترا و ۹هزار و ۸۰دانشجوی دکترای تخصصی است.
دانشگاه تهران همچنین از ۷۵۰ آزمایشگاه آموزشی و تحقیقاتی، چهار آزمایشگاه مرکزی و ۴۰ کارگاه اموزشی و تحقیقاتی با سرانه ۶۱هزار متر مربع برخورداری دارد.
کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران که پس از کتابخانه های ملی و مجلس شورای اسلامی سومین کتابخانه از حیث بزرگی و برخورداری در کشور محسوب می شود، بیش از ۲۵۰هزار جلد کتاب چاپی فارسی و عربی، ۱۳۰هزار جلد کتاب چاپی لاتین، ۱۷هزار جلد کتاب خطی، ۹هزار جلد کتاب چاپ سنگی، ۶۰هزار برگ سند تاریخی و مرقعات، ۲۲هزار قطعه عکس تاریخی و ۹هزار حلقه میکرو دارد.
این کتابخانه از سال ۱۳۴۶ به عضویت فدراسیون بین‌المللی انجمن‌های کتابداری – ایفلا – درآمده است.
تاسیس دانشگاه تهران که با آغاز آشنایی جدی ایرانیان با مغرب زمین مقارن افتاده بود به بستر اصلی ارتباط با تمدن مغرب زمین و علوم جدید تبدیل شده بود امروزه به عنوان یکی از مراکز برجسته دانشگاهی جهان به شمار می رود.

منبع : ایرنا