جایگاه علمی ایران بر اساس رتبه بندی یک نشریه علمی از نظر تولید مقاله در رتبه ۲۲ جهان قرار دارد ولی از نظر تعداد مقالاتی که به ‌دلیل نفی حقوق مالکیت معنوی در ژورنال‌ها از درجه اعتبار ساقط می‌شود، پس از چین در رتبه دوم قرار گرفته است.

جایگاه دانشگاه و هویت دانشگاهی در سال­های اخیر در فضای عمومی و رسانه ه­ا مورد مناقشه­ ای جدی بوده است. محورها و مسائلی چون تقلب علمی، فساد علمی، کالایی شدن آموزش و حجم انبوه دانشجویان و دانشگاه­ ها، بی ­اعتبار شدن جایگاه علم، خرید و فروش متون علمی و حتی مسائلی چون تقلب علمی در سطوح بین ­المللی موجب می شود تا به دانشگاه و جایگاه آن با نگاهی جدید و از دریچه سرمایه فرهنگی نگریسته شد.

در واقع،  زمانی که از سرمایه فرهنگی دانشگاه سخن می­ گوییم از یک سو به جایگاه فرهنگیِ دانشگاه در سطح کلان و جایگاه آن در هویت دهی به دانشگاهیان توجه داریم و از دیگر سو به توانایی های افراد در درون دانشگاه نظر داریم.

سرمایۀ فرهنگی از این منظر که همواره در شکل تربیتِ یک انسان دانشگاهی ظاهر می­ شود و تحلیل و بررسی انسانِ دانشگاهی می ­تواند امکان­ ها و نواقص سرمایۀ فرهنگی در دانشگاه ­های ایران را توضیح دهد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. سرمایه فرهنگی مشخص می کند که دانشگاه چگونه انسانی را تربیت کند و این انسان دارای چه توانایی ­های خاص و با دوام ذهنی باشد که او را از سایر اقشار متمایز می ­کند.

بدون سرمایۀ فرهنگی امکان تربیت انسان دانشگاهی وجود ندارد و آسیب دیدن سرمایۀ فرهنگیِ دانشگاه می ­تواند دانشگاه را از منطق و بنیانِ اصلی خود دور ساخته و آن را در فضای بازار یا زندگیِ روزمره ادغام نماید. از این رو مسئلۀ سرمایۀ فرهنگی دانشگاه مسئله ­ای است که با تربیت فردِ کارآمد دانشگاهی با عنوان انسان دانشگاهی شناخته می ­شود.

فعالیت آموزشی و تولید نابرابری

فعالیت های آموزشی کارکردهای خواسته و ناخواسته متعددی دارد که یکی از کارکردهای ناخواسته فعالیت های آموزشی، تولید نابرابری در جامعه است. به عبارتی توسعه دانشگاه به لحاظ کمی و افزایش ورودی و خروجی به دانشگاه هرچند می تواند سطح سواد عمومی در جامعه را ارتقا ببخشد اما به لحاظ کیفی دارای ابعاد متنوعی است.

حضور هزاران فارغ التحصیل در مقاطع مختلف طی یک سال نه تنها متناسب با نیاز جامعه نخواهد بود بلکه به عنوان ابزاری برای ایجاد تمایز در جامعه نیز محسوب می شود. چنانچه «پیر بوردیو» جامعه شناس سرشناس فرانسوی معتقد است فعالیت ­های آموزشی به خصوص در دانشگاه ­ها می توانند به عرصۀ رقابتی بزرگی بدل شوند که برای کسب سرمایه ­های فرهنگی مورد استفاده قرار می گیرند که این کار غالباً با توزیع نابرابر و الگوهای متفاوت دسترسی به انواع سرمایه ­های دانشگاهی میسر می شود که می­ توانند بستری برای نابرابری فراهم سازند.

برای مثال زمانی که دست­یابی به مدارک دانشگاهی تابعی از موقعیت اقتصادیِ افراد می­ شود، دانشگاه تبدیل به عرصه ­ای برای بازتولید نابرابری­ های اقتصادی و البته فرهنگی می­ شود. وقتی که داشتن هویت دانشگاهی (اعم از چاپ مقاله، کتاب، هیئت علمی شدن و…) از منطقِ رانت، توزیع نابرابر فرصت­ها و… تبعیت کند آنگاه دانشگاه در عمل، بازتولید کنندۀ نابرابری­های موجود در جامعه خواهد بود. به این ترتیب سرمایه­ های فرهنگیِ دانشگاه در منطقِ ساختار قدرت دانشگاه قابل بررسی است و مسئلۀ اساسی نحوه اداره دانشگاه ­ها و توزیع فرصت­ها در بین افراد است.

عادتواره های دانشگاهی و تعیین هویت

ایجاد هویت دانشگاهی اصولاً از طریق عادتواره­ های دانشگاهی صورت می گیرد که این عادتواره ها به عقیده بوردیو مجموعه­ای از امیال، آرزو­ها و شیوه­ های تفکر است که چگونگی ادراک شخص از جهان اجتماعی و شیوه­ های واکنش به آن را تعیین می­ کند. معمولاً میان انسان‌هایی که پیشینه و زمینۀ مشابهی (از لحاظ طبقۀ اجتماعی، دین، ملّیت، قومیت، تحصیلات و حرفه) دارند این عادتواره ­ها مشترک است. لذا عادتواره ­های دانشگاهی به معنای مجموعه ­ای از رفتار­ها و نگرش­ها است که افراد در میدانِ دانشگاه به دست می­ آورند و بدین ­وسیله خود را از دیگران متمایز می­سازند.

عادتوارۀ دانشگاهی در بستر سرمایه­ های دانشگاه منجمله سرمایۀ فرهنگی شکل می­ گیرند. برای مثال داشتن اخلاق علمی، تبعیت از هنجارهای علم و… عادتواره ­هایی است که افراد در میدان دانشگاه ­ها بدست می­ آورند و از این طریق دارای هویت و سرمایه ­های فرهنگی می ­شوند.

با این رویکرد دانشگاه همواره به عنوان عنصری از میدان علم در نظر گرفته می­ شود که دیدگاه ­های اجتماعی، آموزشی و معرفت­‌شناسی را شکل داده و در کنش­ها مجسم می­ کند. بررسی تحقیقات نشان می­ دهد که مجموعه ­ای از مسائل در میدان علم وجود دارند که مانعی جدی بر سر تربیت انسان دانشگاهی محسوب می­ شوند که تربیت انسان دانشگاهی به عنوان جدی­ترین محور فهم سرمایۀ فرهنگی دانشگاه است اما بررسی تحقیقات در چارچوب سرمایۀ فرهنگی دانشگاه نشان می ­دهد که وضعیت سرمایۀ فرهنگی دانشگاه در وضعیت مناسبی نیست.

تارنمای «مؤسسه نیچر»، اول نوامبر سال ۲۰۱۶ اعلام کرد این مؤسسه دریافته، ۵۸ مقاله نوشته‌شده از سوی ۲۵۸ محقق ایرانی در هفت نشریه علمی به دلایلی همچون دستکاری در روند پژوهش و تخصیص نامناسب نویسندگان، وارونه‌نمایی دستاوردها و سرقت علمی از سوی ناشر مجله معتبر علمی نیچر به حالت تعلیق درآمده‌اند. مجله «ساینس» نیز پیش از این در مقاله‌ای با عنوان «ایجاد اصول اخلاق علمی در ایران»، به مسأله سوءاستفاده‌های علمی نویسندگان ایرانی که در دو، سه سال گذشته افشا شده، نوشت: «جایگاه علمی ایران از نظر تولید مقاله در رتبه ۲۲ جهان قرار دارد ولی از نظر تعداد مقالاتی که به ‌دلیل سرقت ادبی در ژورنال‌ها از درجه اعتبار ساقط می‌شود، پس از چین رتبه دوم را دارد.»

مسئلۀ تقلب علمی در ایران و تمرکز رسانه­ ها و مجلات خارجی روی آن (با هر نیت و انگیزه­ای که باشد) اعتبار و سرمایۀ فرهنگی دانشگاه در ایران را در مجامع بین­ المللی مخدوش می ­سازد و اگر بتوان وجهی از سرمایۀ فرهنگی دانشگاه را به هویت علم و دانشگاه ایرانی در سطوح جهانی مرتبط ساخت، یکی از عمده ­ترین موانع پیشرفت آن را، با نظر به این گزارشات، باید در مسئلۀ انتحال و تقلب علمی در مجلات بین­المللی جستجو کرد.

بر مبنای شاخص­ های ارائه شده از سوی «آرش حیدری» جامعه شناس و مدرس دانشگاه پیرامون این مسئله، فرهنگ نقد، ارتباطات علمی، آزاداندیشی، ارزش مدارک دانشگاهی، هویت علمی و … در دانشگاه وضع مناسبی ندارد چرا که هیچ آیین ­نامه مشخصی در این زمینه وجود نداشته و به تبع آن وضعیت آزاداندیشی هم وضعیت مناسبی ندارد. نتایج تحقیقات وی نشان می دهد که دانشگاه در مجموع ارتباط مناسبی با جامعه و سایر حوزه­ها برقرار نکرده و در زمینۀ اخلاق علمی دارای وضعیت نامناسبی است، ضمن این که توجه و برنامۀ مشخصی نسبت به نخبگان وجود نداشته و نهاد دانشگاه هم فاقد استقلال کافی است چرا که غلبۀ ایدئولوژی بر دانشگاه مانع آزاد اندیشی شده و خلاقیت را با محدودیت روبرو می کند.

بدین ترتیب، سرمایۀ اجتماعی-فرهنگی دانشگاه تقلیل یافته، فعالیت­های داوطلبانه و مشارکت­ جویانۀ دانشجویان هم تنزل یافته و در نتیجه آموزش هم کالایی می شود. به عبارت دیگر دانشگاه در اجتماعی­ کردن کنشگران خود و هویت دهی به آن­ها برای ایجاد انسان دانشگاهی دارای بدکارکردی است که این بدکارکردی­ها از زمینه­ هایی ساختاری ناشی می­ شوند که بدان ها اشاره شد.

با این اوصاف وضع موجود تولید انسان دانشگاهی وضع مطلوبی نیست و با نظر به رشد و گسترش کمی آموزش، فرایند خصوصی­ سازیِ آموزش و پولی شدن دانش، حجم انبوه دانشجویان و منطق مقاله نویسی و پایان­نامه نویسی، نرخ تقلب علمی و الگوهای انسجام و هویت بخشی دانشگاهی به نظر می رسد می­ توان ادعا کرد که روند هویت­ زدایی از کنشگران درون دانشگاه روند رو به رشدی است و در آینده این مسئله بحرانی­ تر هم خواهد شد.

قرار گرفتن این بحران­ ها در کنار سبک زندگی دانشجویان، بیکاری فارغ التحصیلان، بالا رفتن سن ازدواج و بحران­ های روحی دانشجویان از یک سو و ساختار و نظم حاکم بر دانشگاه از سوی دیگر نشان می­ دهد که با تداوم روند فعلی دانشگاه دچار بحران هویتی عمیق خواهد شد و در انتقال ارزش­ها و اجتماعی کردن به بن بست خواهد رسید و در نهایت منطق بازار بر منطق دانشگاه غلبه کرده و نرخ مهاجرت و ناکامی نخبگان نیز بالاتر خواهد رفت.

اما زمینه ­ها و امکاناتی هم برای پیشگیری از این روند وجود دارند برای مثال در اسناد بالادستی زمینه­ های متعددی برای حفظ و جذب و هویت دهی به نخبگان پیشبینی شده و منطق توزیع فرصت­های علمی (مانند جذب هیئت علمی) را در نسبت با منطق شایستگی تعریف کرده ­اند. بالا بردن تعداد اعضای هیئت علمی که از دل نخبگان و نیروهای کارآمد درون دانشگاه تولید شده اند یکی از راهکارهای مهمی است که می­تواند سرمایه­ های فرهنگی دانشگاه را بالا برده و حجم انبوهی از نخبگان خارج و داخل از کشور را که دارای این پتانسیل هستند را هویت بخشیده و سرمایه فرهنگی دانشگاه و پیرو آن وضعیت تربیت انسان دانشگاهی را ارتقا ببخشد که این امر منوط به اجرای سیاست جذب حداکثری و دفع حداقلی و گره زدن منطق توزیع فرصت­ها به شایستگی­ ها است.

منبع : ایرنا

محمد ایوبی را می توان از جمله نویسندگان فرمالیسم معاصر نامید. او حتی قبل از انقلاب که بخش زیادی از داستان‌نویسان ما به محتوای صرف می پرداختند، به فرم قصه‌نویسی توجه ویژه‌ای داشت. علاوه بر آن، توجه به مسائل اقتصادی و فرهنگی جنوب، استفاده از آداب و اعتقادات و باورهای فولکلوریک مردم جنوب در آثار ایوبی به چشم می‌خورد.

محمد ایوبی متولد  ۱۳۲۱ خورشیدی در اهواز، دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی و دبیر بازنشسته آموزش و پرورش بود. همچون بسیاری دیگر از نویسندگانی که از خوزستان برآمده‌اند، اغلب آثار محمد ایوبی نیز به جنوب و خوزستان می‌پردازد. چنانکه ایوبی در جایی گفته است: دهه ۴۰خورشیدی، دوران پارادوکسیکال حیرت است که بر نویسندگان جوان دهه ۴۰ خورشیدی جنوب به خصوص خوزستان تحمیل می‌شود و این سلطه اقلیمی خاص است که خواه ناخواه نویسندگان را جذب خود می‌کند.

سه گانه آواز طولانی جنوب، مجموعه داستان های شکفتن سنگ، پایی برای دویدن و داستان بلند راه شیری از مهم ترین آثار ایوبی است. این داستان‌نویس همچنین برای رمان صورتک‌های تسلیم به عنوان نامزد بخش داستان دومین دوره‌ی جایزه‌ی ادبی جلال آل احمد معرفی شده بود. از محمد ایوبی تا کنون چند رمان و مجموعه داستان منتشر شده و  ۲ رمان طیف باطل و مجموعه داستان جنوب سوخته پیش از انقلاب به دست ممیزان دوران به مقوا بدل گشته‌اند. ایوبی همچنین مجموعه مقالاتی به نام جان شکر دارد که دربرگیرنده یادداشت های وی هنگام اداره صفحه ادبی روزنامه سلام است.

 ناشر کتاب های ایوبی همچنین درباره کارهای دیگر وی که در نشر افراز منتشر شده است، گفت: محمد ایوبی، نویسنده خوبی بود و آثارش هر کدام قابل بررسی و تامل است؛ از جمله آنها می‌توان به «مرد تشویش‌های همیشه» بر اساس زندگی فردوسی و «صورتک‌های تسلیم» که بر اساس زندگی عین‌القضات همدانی نوشته شده است، اشاره کرد.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا همزمان با بیست و دوم شهریور سالروز تولد محمد ایوبی به واکاوی زندگی شخصی و حرفه ای و همچنین بررسی سبک نوشتاری و آثار این نویسنده معاصر پرداخته است:

زندگی شخصی ایوبی

دوستان دوره جوانی ایوبی خاطره‌های زیادی از دوران عاشقیِ او به یاد دارند و این چنین درباره اش روایت کردند که ایوبی با عشق ازدواج کرد. مسئولیت زندگی با همسرش بود. هر ۲ با هم کار می‌کردند. محمد در آموزش و پرورش و خانمش در اداره آب خرمشهر و هر ۲ در تهران بازنشسته شدند. همسرش زود و زمانی که فرزند دومشان صنم بسیار کوچک بود از دنیا رفت. همسرش اهل کتاب بود، سواد خوبی داشت و گاهی در نوشتن به ایوبی کمک می‌کرد. مشاور خوبی بود. ایوبی تمام این‌ها، به علاوه احساسات و عواطف عمیق میان خودش و همسرش را در داستان بلند راه شیری آورده است.

اجرای تلویزیونی ایوبی

ایوبی پس از چندی و به دلیل مهارت و تسلط در نویسندگی جذب تلویزیون محلی شد و در سیمای مرکز خلیج فارس (آبادان) به مدت ۲ یا سه سال برنامه‌ای در زمینه ادبیات می‌نوشت و خودش هم اجرا می‌کرد. ضمن آن برنامه تئاتر کوتاهی می‌نوشت که به اجرا در می‌آمد و بسیار مورد استقبال قرار گرفته بود تا در  ۱۳۵۶ خورشیدی به تهران آمد و آن برنامه دیگر ادامه نیافت.

درباره شرایط آن دوره از زندگی ایوبی این چنین آورده اند که: شرایط مساعدی که در سیمای خلیج فارس پیش آمد و دوستان خوبی که دورش بودند، سبب شد تا به شیوه روایتی تغزلی و نه دراماتیک، نمایشنامه بنویسد. دیالوگ‌نویسی‌اش واقعاً حرف نداشت. این‌که یک داستان‌نویس برود به سمت نمایشنامه‌نویسی، چندان جای تعجبی ندارد. این‌که بتواند درام بنویسد، خوب این یک اتفاق قابل توجه است. باید دید تا چه اندازه موفق شده است.

سبک نوشتاری ایوبی

زبان فاخر و آراسته، تغزلی و گاهی متکلفانه ایوبی و تأکید بر ساختار زبانی و تحلیلی او را می‌شود از همان تک‌داستان‌های سال‌های ۱۳۵۰ و ۱۳۵۱ خورشیدی به بعد که در مطبوعات آن روزها چاپ می‌شد با زبان رمان‌های این سال‌های اخیرش تفاوت چندانی نکرده است. اگر این شیوه نوشتن را یک اصل بدانیم، ایوبی هرگز از آن عدول نکرد مگر آنکه پخته‌تر شده باشد.

ایوبی در نمایشنامه‌هایش، همان‌هایی که در تلویزیون پخش شد، بیشتر شاعر و دیالوگ‌پرداز بود تا آدمی که قادر باشد درام بنویسد؛ درست به همان‌گونه که هارولد پینتر نویسنده و  نمایش‌نامه‌نویس انگلیسی یا هانتکه نویسنده و نمایشنامه‌نویس پیشرو اتریشی می‌نوشته‌اند یا اکبر رادی می‌نوشت و حالا رحمانیان یا چرمشیر می‌نویسند. نام نخستین تله‌تئاترش، هنگامی که گریه می‌دهد ساز بود و همین نشان می‌دهد که شاعرانگی اصلی ترین اصول نوشتن او بوده است. او  نیما یوشیج را بسیار دوست داشت.

ژانر آثار ایوبی

در آثار ایوبی ردپای ژانر شخصی به استثنای ۲ مورد دیده نمی‌شود؛ مگر آنچه را که درباره جهان پیرامون خود، آدم‌ها و آن روح غمزده و گرفتار غربت آمدی مردم جنوب، نوشته است. راه شیری یک رمان شخصی است و مرد تشویق همیشه رمانی است با نگرشی تاریخی به زندگی حکیم ابوالقاسم فردوسی. برای اینکه بتوانید آثار نویسندگان جنوبی را تحلیل کنید باید در جنوب زندگی کرده باشید، جنوب سال‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۵۰ خورشیدی و آن ستم مضاعفِ در حاشیه زیستن و آرزوهای بلند داشتن.

جلوه ادبیات بومی در آثار ایوبی

۱۳۴۲ خورشیدی همزمان بود با رفرم سیاسی که از بالاترین مراکز قدرت در ایران پدید آمد. در این میان دیپلمه‌ها را برای سربازی در لباس سپاه دانش به روستاها فرستادند. از جمع این‌ها که برای تدریس به روستاها اعزام می‌شدند، آن دسته که اهل کتاب و نوشتن بودند، موضوع داستان‌هایشان را از میان دهات، مصائب، مشکلات، خوشی‌ها و ناخوشی‌ها و آئین‌های همان روستاییانی برگزیدند که با آن‌ها به مدت ۱۴ ماه زندگی کردند. بدین ترتیب ادبیات روستایی و داستان‌های بومی در ایران، دایره‌اش از حد مرده‌کشان جوزدان ابوالقاسم پاینده فراتر رفت و چهره‌های شاخصی پدید آمد که هنوز هم، آن‌ها که همچنان به نوشتن ادامه می‌دهند، از بهترین داستان‌نویس‌های ما هستند.

اما ایوبی به طور مثال با بهرام حیدری و داستان بخدا که می‌کشم هر کس که کشتم یا مجموعه‌داستان لالی یا برادران فقیری و نویسندگان خطه شمال کشور، همراهی نکرد و به طور مشخص داستانی ننوشته است که نتیجه تجربه شخصی او از زندگی روستایی باشد. در مجموعه پایی برای دویدن، ایرانیان عرب‌زبان در جنوب را مورد توجه قرار داده است. آدم‌هایی از این دست در دیگر آثار او نیز دیده می‌شود. اما ایوبی به جز این‌که خطه جنوب را بستر داستان‌های خودش قرار داده، داستان ولایتی و بومی با آن تعریف جامع و کاملی که از این نوع ادبیات داریم، ننوشته است. جز آن‌که در داستان‌هایش می‌شود آدم‌های جنوب، آبادان، خرمشهر و اهواز را دید و در کوچه پس‌کوچه‌های آن راه رفت و در هوای شرجی، پای برهنه در سایه‌سار نخلستان‌ها قدم زد و با بادبزن حصیری هوای آکنده از بوی زفر ماهی را تکان داد یا در شط بهمنشیر شنا کرد و با بلم تمام اروندرود را تا مصب خلیج پارو زد و یا ماهی گرفت.

ایوبی از نگاه دیگران

۱. احمد بیگدلی از دوستان قدیمی محمد ایوبی درباره ماجرای آشنایی و خصوصیات وی می گوید: ایوبی سه سال از من بزرگ‌تر بود و خیلی زودتر از من نویسندگی را شروع کرد. زمانی که من تازه قدم‌های خردسالی را در داستان‌نویسی بر می‌داشتم، ایوبی، منصور، نسیم خاکسار، ناصر تقوایی، نظام رکنی، پرویز زاهدی و دوستان دیگرشان یک جنگ ادبی راه انداخته بودند. در آن روزگار اهواز و آبادان از مراکز مهم داستان‌نویسی ایران به شمار می‌آمد و مترجمان توانمندی همچون نجف دریابندری و صفدریان از این خطه برخاستند.

بیگدلی ادامه می دهد: تابستان۱۳۵۲ خورشیدی درکرمانشاه بود که با محمد ایوبی در دوران فوق دیپلم آشنا شدم و در خرمشهر، این آشنایی بیشتر شد. در خد فاصل ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۴ خورشیدی حدود ۲۵۰ کیلومتر از هفت‌تپه تا خرمشهر را طی می‌کردم تا از او کتاب به امانت بگیرم. داستان‌های اولیه‌ام را همان‌جا برایش می‌خواندم که ۲ تای آن‌ها در مجموعه اولم «شبی بیرون از خانه» چاپ شده است. بعدها در دزفول با همراهیِ غلامحسین ساعدی، حمید مهرآرا و عبدالرضا ملهمی گروه تئاتری به تبعیت از ایوبی و دوستانش و تله‌تئاترهای تلویزیونی‌شان که در مرکز سیمای خلیج فارس (آبادان) ضبط می‌شد و از شبکه سراسری پخش می‌شد، تشکیل دادیم که به این ترتیب پیوند میان ما ریشه عمیق‌تری پیدا کرد، در ۱۳۵۶ خورشیدی من وارد دانشکده هنرهای دراماتیک تهران شدم و ایوبی هم آمد که لیسانس تاریخ بگیرد. هر دو هم دبیر دوره راهنمایی بودیم و رفت و آمد خانوادگی داشتیم.

وی درباره خاطراتش با محمد ایوبی این چنین تعریف می کند: داستانی به نام «در زیر آفتاب» را که در مجموعه شبی بیرون از خانه چاپ شده است، نوشتم و تصمیم گرفتم آن را برای ایوبی بخوانم. برای شام با ایوبی و چند دوست دیگر بیرون رفتیم. داستان را همانجا خواندم. ایوبی بدون تعارف آن را از من گرفت و پاره کرد. چند روز بعد حدود ۱۰ جلد کتابی را که با دقت از کتابخانه‌اش انتخاب کرده بود به من داد و گفت: «بخوان و کتابِ خوب را خوب بخوان!» در یکی از همین کتاب‌ها بود که به نقل از لئوناردو داوینچی خواندم: «بدبخت شاگردی که از استادش بهتر نشود.» گوشواره‌ای توی گوشم نبود، حالا هم نیست. اما این جمله را آویزه گوشم کرده‌ام تا به نتیجه آن برسم. اگر عمری باقی ماند…

۲. محمد جعفری قنواتی پژوهشگر و مدرس ادبیات با اشاره به اینکه ایوبی نقش بسزایی در شکل‌گیری مکتب قصه‌نویسی خوزستان داشته، معتقد است: ایوبی معلم بود و از  ۱۳۳۷ و ۱۳۳۸ خورشیدی قصه می‌نوشت و شعر هم می‌گفت، شعرهایش را  با امضای «الف. میم» امضا می‌کرد. در  ۱۳۴۱ خورشیدی به همراه تعدادی از قصه‌نویسان خوزستانی مثل عدنان غریفی و پرویز زاهدی، «جُنگ خزه» را منتشر کردند و بعدها تقریبا در تمام جُنگ‌های قبل از انقلاب، قصه‌هایی از او منتشر شد.

جعفری قنواتی همچنین متذکر شد: از مهم‌ترین ویژگی‌های آثار ایوبی این بود که ویژگی‌های اقتصادی و فرهنگی جنوب را در آثارش منعکس می‌کرد و جزو اولین قصه‌نویسانی بود که در شکل‌گیری مکتب قصه‌نویسان خوزستان که محمدعلی سپانلو از آن یاد می‌کند، نقش بسزایی داشت و آثارش مؤید این نکته است. 
 

او یکی دیگر از ویژگی‌های آثار ایوبی را توجه ویژه‌ به ادبیات کلاسیک دانست و یادآور شد: ایوبی با استفاده از انواع روایی که در گذشته‌ ادبیات ما وجود داشته است، فرم‌های جدیدی خلق کرد.

این نویسنده دقت در فارسی‌نویسی را از دیگر خصوصیات کار ایوبی ذکر کرد و ادامه داد: او در آثارش استفاده از زبان فارسی درست را تعهد می‌دانست و در کنار همه‌ این مسائل، ده‌ها قصه‌نویس جوان را آموزش داد. سایت خزه که اسمش را از «جُنگ خزه» گرفته بود، در سال‌های اخیر جایی برای بسیاری از قصه‌نویسان جوان بود تا کارشان را آن‌جا چاپ کنند. ایوبی علاوه بر این‌ها، داوری چندین جایزه‌ی قصه‌نویسی را انجام داد و در کنار همه‌ این کارها، یک روزنامه‌نگار حرفه‌یی هم بود. سال‌های زیادی مسؤول صفحات ادبی روزنامه‌های سراسری بود و در همین مسؤولیتش سعی می‌کرد از نیروهای جوان و افکار جدید استفاده کند.

آثار ایوبی

طیف باطل

ایوبی در رمان طیف باطل که  ۱۳۵۳ خورشیدی آن را منتشر کرد با به تصویر کشیدن سقوط خاندان سرهنگ اقتداری میلیتاریسم را هجو می‌کند و آن را به استهزاء می‌گیرد. ایوبی در این رمان فصل‌هایی را به صورت مونولوگ درونی سرهنگ اقتداری با همزاد خودش نوشت؛ شیوه‌ای که در اغلب داستان‌ها با این مضمون رایج است.

اعظم کیان‌افراز مدیر نشر افراز درباره این رمان می گوید: «طیف باطل» رمانی سیاسی است که در زمان رژیم پهلوی هم به چاپ رسیده بود، اما خمیر شده بود. یک مجموعه داستان و رمان دیگر این نویسنده هم دست‌مایه‌های اجتماعی دارند و جزو آثار خوب ایوبی به حساب می‌آیند.

شرحی بر عقل سرخ سهروردی

شرحی بر عقل سرخ سهروردی همانطور که از نام آن پیداست، اثری پژوهشی است که همراه با خوانش آن در قالب یک کتاب و لوح فشرده صوتی با صدای زنده‌یاد محمد ایوبی منتشر شده است.

صورتک‌های تسلیم

 کتاب صورتک‌های تسلیم یک اثر شاخص است که در قالب پست‌مدرن نوشته شده و از لحاظ روایت و سبک و تکنیک هم در کارنامه ادبی ایوبی و هم ادبیات داستانی معاصر کشورمان اثری ماندگار است.

شیطان در لباسی دیگر

نویسنده درشیطان در لباسی دیگر می کوشد در قالب روایتی داستان گونه، مسئله اعتیاد جوانان و گرایش به این معضل خانمان سوز را مطرح کند. او در این بین نظام خانواده ها را نیز زیر سوال می برد و آنها را مقصر اصلی رشد این فجایع قلمداد می کند.

راه شیری

ایوبی بعدها رمان‌ها و داستان‌های متعددی نوشت که از آن میان می توان به رمان راه شیری (۱۳۷۸) اشاره کرد. او در این رمان تداعی های شکل گرفته در ذهن شخصیت رمان را بر اساس خاطرات پراکنده روایت کرد و صورت داستانی به آن بخشید.

درگذشت

محمد ایوبی، روز شنبه ۱۹ دی ۱۳۸۸ خورشیدی در  ۶۷ سالگی و بر اثر بیماری ریوی در بیمارستان ابن سینا تهران از دنیا رفت و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا(س) به خاک سپرده شد.

منبع : ایرنا

مرتضی مطهری رفتار منبری‌ها و روضه‌خوان‌ها و مداح‌ها را نقد می‌کند و از نقش آنها در تحریف عاشورا می‌گوید؛ وی البته سهم شنوندگان مجالس روضه در تحریف این حماسه بزرگ را هم مهم می‌داند.

شهید مرتضی مطهری در کتاب «حماسه حسینی» مبحث مفصلی را درباره مساله تحریف حماسه عاشورا پی می‌گیرد. وی در بحث خود، انواع تحریف را تعریف کرده و درباره هریک از آنها توضیحاتی ارائه می‌دهد. مطهری تحریف را به عنوان آفت دین و مذهب دانسته و نشان می‌دهد تحریف درباب واقعه عاشورا چقدر از تحریف سایر وقایع تاریخی مخرب‌تر بوده و آسیب‌های بیشتری را به دنبال دارد. او در حقیقت تلاش دارد حساسیت جامعه را برای صیانت از واقعیت عاشورا و معارف حماسه امام حسینی برانگیزاند.

این روحانی نواندیش سپس با نقد رفتارهای برخی منبری‌ها و مداحان تحریف‌ و قصه‌های دروغین منتسب به عاشورا را بر شمرده و با لحنی شیرین و جذاب ابعاد غیرعقلانی و خرافی هریک از آنها را موشکافی می‌کند. مطهری در این مسیر بی‌پروا با نقل و نقد منبر افراد مشهور نشان می‌دهد چطور بزرگ نمایی واقعه عاشورا و نسبت دادن امور خلاف واقعه به این حماسه سبب فاصله گرفتن سخنرانی‌ها از واقعیت عاشورا شده است. او در آسیب شناسی خود نشان می‌دهد چطور مجالس عزاداری امام حسین به محفلی صرفا برای گریه کردن تقلیل پیدا کرده‌اند، و همین امر چقدر به معارف حماسه امام حسین آسیب وارد کرده است.

مطهری با بیانی موثر، جذاب و هوشمندانه علاوه بر منبری‌ها، مردم را هم در تحریف‌ عاشورا، روضه‌ها و عزاداری‌ها مسئول می‌داند؛ وی به نحوی می‌گوید که استقبال مردم از منبری‌های خاص و گریه‌درآر باعث شده سایر افراد سخنران و منبری‌ها نیز به داستان پردازی متمایل تا مستمع داشته باشند. وی در همین رابطه می‌گوید:«این انتظاری که مردم برای کربلا شدن دارند. این خودش دروغ‌ساز است و لهذا جعلیاتی که شده است، مقدمه گریز زدن بوده است. یعنی جعل شده برای اینکه بشود از آن جعل یک گریزی زد و اشک مردم را جاری کرد، و غیر از این چیزی نبوده است.»

شهید مطهری اما از نقش خواص نیز در این وضعیت غافل نشده و در همین رابطه می‌نویسد: «حقیقت این است که در این تقصیر هم خواص مسئول هستند و هم عوام، هردو. راجع به مسئول بودن و مقصر بودن خواص و علما شاید چندان احتیاجی به توضیح نباشد. ولی این را بدانید که عامه مردم و توده مردم هم در این مسائل شریک هستند؛ به همان اندازه و شاید بیشتر. بلکه در این مسائل، این توده مردم هستند که حقایق کشی می‌کنند و خرافات را اشاعه می‌دهند.» مطهری تذکر می‌دهد آدم‌های عادی، حتی اگر درس نخوانده باشند و عربی و علوم و معارف اسلامی را هم بلد نباشند وقتی در برابر این تحریف‌ها قرار می‌گیرند باید مجلس را ترک کنند تا مجلس بهم بخورد. مرتضی مطهری متذکر می‌شود اگر شنونده این تحریف‌ها، به فطرت و سیرت انسانی خودش رجوع کند خرافه، جعلی و دروغ بودن آنها را تشخیص می‌دهد و نیازی به داشتن دانش تخصصی نیست.

مطهری در ادامه بحث خود از فشار افکار عمومی به روضه خوان‌ها یاد می‌کند و ادامه می‌دهد: «روضه خوان بیچاره می‌بیند که اگر بنا بشود هرچه می‌گوید از آن راست‌ها باشد مجلسش نمی‌گیرد بعد همین مردم دعوتش نمی‌کنند، ناچار یک چیزی هم اضافه می‌کند. این انتظار را مردم باید از سر خودشان بیرون کنند. نگویند فلان روضه خوانی که مجلس او می‌گیرد، فلان روضه خوانی که کربلا می‌کند؛ کربلا می‌کند یعنی چه؟ شما باید روضه راست را بشنوید و معارف و سطح فکری‌تان را بالا بیاید.»

مرتضی مطهری یکی از علل تحریف معارف عاشورا را اصرار منبری‌ها بر گریه گرفتن از مستمعین و شوق صاحبان مجلس برای ازدحام جمعیت می‌داند. وی در همین رابطه می‌نویسد: «یکی از نقاط ضعف این است که معمولا، هم صاحبان مجالس یعنی موسسین مجالس ازدحام جمعیت را می‌خواهند. اگر جمعیت ازدحام کند راضی است و اگر ازدحام نکند راضی نیست.» این روحانی برجسته ادامه می‌دهد: «نقطه ضعف دوم عوام الناس در مجالس عزاداری، مساله شور و واویلا برپا شدن است. باید منبری حتما در آخر ذکر مصیبت کند و در این ذکر مصیبت هم نه تنها مردم اشک بریزند، بلکه باید مجلس از جا کنده بشود، باید شور و واویلا بشود. من نمی‌گویم مجلس از جا کنده نشود، من می‌گویم این نباید هدف باشد.»

شهید مطهری در جایی از بحث خود می‌گوید: «این موضوع که دستگاه حسینی یک دستگاه جدایی است و از هر وسیله‌ای برای گریاندن می‌شود استفاده کرد، این خیال، این توهم دروه و غلط، یک عامل بزرگی برای جعل و تحریف است.»

کتاب «حماسه حسینی » مرتضی مطهری تنها به مقوله تحریف عاشورا نپرداخته است. این کتاب هفت فصل دارد. عنوان فصل اول حماسه حسینی است که در آن موضوعات «دو چهره حادثه کربلا» و «نهضت حسینی، حماسه‌ای مقدس» و «نهضت حسینی، عامل شخصیت یافتن جامعه اسلامی» مورد بحث قرار گرفته است. مطهری در فصل دوم خود به موضوع تحریف عاشورا پرداخته است. ماهیت عاشورا موضوع فصل سوم این کتاب است و تحلیل واقعه عاشورا و شعارهای عاشورا موضوع فصول چهارم و پنجم کتاب اوست. گفتنی است فصل ششم و هفتم کتاب مطهری به موضوع امر به معروف و عنصر تبلیغ در نهضت حسینی پرداخته است.

منبع : ایرنا

ظلم ستیزی، آزادگی و ایستادگی امام حسین (ع) در برابر زورگویی ها سبب شده است که این امام همام به عنوان الگوی آزادی خواهی و ظلم ستیزی و پیشوای مدافعان راستین حقوق بشر در سراسر جهان مطرح شوند.

واقعه خونین شهادت حضرت امام حسین (ع) یکی از مهمترین حوادث تاریخ است. نبرد خونین کربلا نمونه جهاد مقدس الهی است که حسین بزرگ و جاوید برای گسترش عدالت و آزادی و ایمان در بستر تفتیده فرات برپا کرد و به مبارزه با باطل و ستم برخاست و آیین نیای ارجمندش را با نثار خون پاکش استوار کرد و به جهانیان درس ایمان، فداکاری و ایثار و جهاد آموخت. قیام وی به ابدیت پر کشید و به جاودانگی پیوست و خونی که نخشکید و همیشه جوشید و سازندگی و آفرینندگی آورد. او با حمایت از انسانیت و آزادی به ایجاد پرشورترین و حماسی ترین، مقدس ترین و جاودانه ترین انقلاب عالی، آسمانی و انسانی پرداخت و هر خیزش از رستاخیز او مایه و سرمایه گرفت که هنوز هم فریاد (هیهات منّا الذِّلَّه) او در گوش انسان ها طنین می افکند و حیات می بخشد و روح می پرورد و آزادی می آفریند و ایمان می آورد و عزت می سازد. در این زمینه روزنامه «صوت العراق» نوشت: امام حسین (ع)  در کربلا به شهادت رسید، اما ندای او از بین نرفت و سخنان او در ذهن مردم باقی است. او با فریاد (هیهات منّا الذِّلَّه) » در ژرفای روح امت فریاد زد تا قیام کنند و با کنار گذاشتن سستی و تسلیم پذیری با باطل و خرافه پرستی دشمنی ورزند و حق را یاری کنند. پس از واقعه کربلا خون امام حسین (ع) و یارانش مشعل نور قیام هایی است که سبب شده است زندگی برای ظالمان به جهنم تبدیل شود.

 تارنمای «العهد» لبنان هم نوشت، قیام امام حسین(ع) تجسم کننده همه معانی و انگیزه همه انقلاب های واقعی است که به دنبال ترسیم راهی درست و عادلانه هستند. رهبر این قیام به حق بود و همه وسایل و ابزارهایی که در راه این هدف شریف مورد استفاده قرار گرفت، شریف بودند. برای رسیدن به هدف با ارزش ترین ها قربانی شدند. این انقلاب از نظر صلاحیت و آشکاری هدف و ارزشمندی ابزارها کامل بود و مرجع همه انقلاب های به حق است.

روزنامه «الثوره» یمن هم نوشت: قیام امام حسین (ع) حرکتی آگاهانه و مسولانه بود که بزرگترین درس را به جهانیان داد. امام حسین (ع) با این قیام خود نشان داد که اسلام هرگز راضی نخواهد شد که قلمرو مسلمان از مکتب حق و عدالت فاصله داشته باشد. بلکه بر مسلمان واجب است که در برابر ستمگران قیام کنند. (هیهات منّا الذِّلَّه) گفتمانی حسینی است که از مبدا ایمان و ریشه حق سرچشمه گرفته است وامام حسین (ع) با این گفتمان به ما آموخت که هرگاه در انتخاب میان عزت و ذلت، آزادی و بردگی قرار گرفتیم مانند ایشان بگوییم (هیهات منّا الذِّلَّه)

تارنمای مرکز اطلاعاتی «نباء» عراق در گزارشی  به قلم «جمیل عوده ابراهیم» با عنوان «امام حسین (ع) پیشوای مدافعان حقوق بشر» نوشت: هنگامی که امام حسین (ع) دید که یزید و حکام اموی سیاست ظلم، جور و طغیان را ادامه می دهند و برای نابودسازی عدل و عدالت اجتماعی و گسترش ظلم و ستم پافشاری می کنند علیه ظالمان و طغیانگران قیام کرد و شعار اصلاح، عدل و عدالت اجتماعی و امر به معروف و نهی از منکر سردادند. تاریخ گواه است که امام حسین (ع) در دفاع از کرامت، حقوق و حیات انسانی سرآمد است. مکتب امام حسین (ع) برای رهروان او در هر زمان و مکانی فرصتی را فراهم کرده است تا با ظلم، استبداد و طغیانگری مقابله کنند و خواهان حکم فرمایی قانون، عدالت و حقوق بشر شوند. امام حسین (ع) علیه حیات سیاسی خود را با خلق بزرگترین حادثه که وجدان بشریت را به لرزه در آورد به اوج رساند و قیام این امام به تحولات عظیمی در زمینه اندیشه و اوضاع اجتماعی منجر شد. او با قیام علیه ستمگران خواستار اصلاح امت رسول الله شد و برای رسیدن به هدف، باارزش ترین داشته های خود را قربانی کرد. او با قیام خود بنیانگذار اندیشه سیاسی تازه ای شد که هر گونه آشتی و سازگارش با حاکمان منحرف را ننگ می دانست.

روزنامه «رای الیوم» چاپ لندن نیز در گزارشی به قلم دکتر «فضل الصباحی» نوشت: حسین بن علی بن ابی طالب نوه حضرت محمد (ص) سرور جوانان اهل بهشت است. اختلاف میان مذاهب و طوایف اسلامی درباره برخی از امور از جمله عقاید و مسائل فقهی مانع از اجتماع آنان در دوستی امام حسین (ع) نمی شود. امام حسین (ع) مکتب حق و عدالت، فداکاری، ایمان راستین است و کسی که از راه او سرپیچی کند از دوستی و حب  امام حسین (ع) بهره ای نصیب وی نخواهد شد. در روز عاشورا هنگامی که کینه دشمنان به اوج خود رسید و طمع دنیوی آنان را از دین و ارزش های اخلاقی و انسانی دور کرد روح امام حسین (ع) به سوی پرورگارش پرواز کرد. امام حسین (ع) مکتب زندگی کریمانه و نماد  فداکاری است. او رهبر اخلاق و ارزش های انسانی و معیار حق و حقیقت است.  با ریختن خون وی و اهل بیت نبوت و سرور جوانان اهل بهشت تاریخ بشریت تغییر کرد.

این تحلیلگر به نقل از «مهاتما گاندی» رهبر استقلال هند نوشت: من زندگی امام حسین (ع) آن شهید بزرگ اسلام را با دقت خوانده‏ و به صفحات کربلا توجه کافی کرده ام. بر من روشن شده است که اگر هندوستان بخواهد یک کشور پیروز گردد، باید از سرمشق امام حسین (ع) پیروی کند.

به نوشته این تحلیلگر، «یوهان گوته» نویسندۀ آلمانی، مصیبت امام حسین(ع) را اینگونه توصیف کرد: مصیبت حسین مصیبتی است برای تمام وجدان انسانی و حسین با دفاع از ارزش ها و آرمان های انسانی، وجدان انسانی را به تصویر کشید.

روزنامه رای الیوم نوشت: «ماوتسه تونگ» رهبر چین در دیدار با هیاتی از مسلمانان گفت است شما تجربه انقلابی و انسانی بی نظیری دارید که رهبر آن امام حسین(ع) است انگاه به سوی ما می آیید تا از ما تجربه کسب کنید.

این روزنامه به نقل «چرچیل» نوشت: تا زمانی که در میان مسلمان قران خوانده می شود و قصد کعبه می شود و حسین یادآوری می شود نمی توان بر آن سیطره پیدا کرد.

«ماربین» خاورشناس آلمانی نیز گفت امام حسین (ع) با قربانی کردن عزیزان خود و اثبات مظلومیت و حقانیت خود درس فداکاری داد و اسلام و مسلمانان را در تاریخ وارد کرد و شهرتش فراگیر شد. وی با فداکاری خود برای همه بشریت ثابت کرد که ظلم و ستم دوام نخواهد داشت و کاخ ظلم و ستم هرچند استوار و با شکوه باشد ویران خواهد شد و این کاخ در برابر حق و حقانیت مانند پری در برابر باد است.

منبع : ایرنا

رسانه های داخلی به مناسبت فرا رسیدن ماه محرم و نزدیک شدن به ایام تاسوعا و عاشورای حسینی کوشیدند تا اهداف قیام امام حسین (ع) و پیام این واقعه مهم تاریخی را مورد بررسی قرار دهند.

همزمان با فرا رسیدن ماه محرم، پیروان اهل بیت(ع) با برگزاری آیین‌های ویژه به سوگواری می پردازند و اینگونه ارادت خود را به امام سوم شیعیان(ع) و یارانش نشان می دهند، به گونه ای که با گذشت سدهها از وقوع رویداد بزرگ کربلا، عشق و ارادت شیعیان به امام حسین(ع) همچنان پابرجاست و به این رخداد مهم در ابعاد گوناگون توجه می شود.  

رسانه های جریان های سیاسی اصلاح طلب و اصولگرا، امروز ۱۷ شهریور ۱۳۹۸ خورشیدی این واقعه تاریخی را مورد بررسی و واکاوی قرار دادند.

رسانه های اصلاح طلب

عبارت‌های به کار رفته در اخبار و گزارش‌های رسانه‌های نزدیک به جریان اصلاح طلب عبارتند از: واقعه عاشورا مصاف دو نوع خداشناسی است؛ نوع دیگری از خداشناسی در اندیشه امام حسین (ع) خود را نشان داد؛ در دین حقیقی، توحید حقیقی نقش اساسی را ایفا می‌کند؛ امروز این پیام عاشورا نه فقط برای جامعه اسلامی بلکه برای جامعه بشری نیز کاربرد دارد؛ امام حسین(ع) خون قلبش را هدیه کرد (نه برای بخشش گناهان‌ ما مردمان) بلکه برای رهایی انسان‌ها از جهل، گمراهی و بی‌عدالتی؛ امام حسین (ع) به یک هدف بزرگ می‌اندیشد: اجرای «امر به معروف و نهی از منکر»؛ فشار اقتصادی موجب نشده که این آیین کهن تعطیل یا تضعیف شود؛ اینکه مسلمانان همواره یاد این واقعه تاریخی را با مناسک مذهبی و اعتقادی خاص زنده نگاه داشته‌اند، نشان دهنده اعتقاد تاریخی این جوامع، نسبت به این واقعه تاریخی است.

پیام عاشورا

روزنامه ایران در یادداشتی به قلم غلامرضا ظریفیان استاد دانشگاه نوشت: واقعه عاشورا مصاف دو نوع خداشناسی است. بنی امیه وقتی در صدر امور قرار گرفت، دین را ابزار ساخته و خدا، کلمات، الهیات و شریعت را برای تحقق هدف خود که همانا سلطه بر جهان اسلام بود، به کار برد. این ابزار آنچنان گسترش یافت که دین پوستین وارونه شد؛ ظاهر دین در عمل ماند و نماز و روزه به‌جای آورده می‌شد اما باطن دین که خداشناسی واقعی و مبتنی بر عدالت و اخلاق و رعایت حقوق بشر و حفظ کرامت انسانی بود از درون آن جدا شد. دین و خدایی به مردم معرفی شد تا نشان دهد که قدرتی مبتنی بر جبر جهان را اداره می‌کند… د.

نوع دیگر خداشناسی در اندیشه امام حسین (ع) خود را نشان داد. در آن زمان که خدا، دین و شریعت اسیر اشرار شده بود، امام حسین (ع) با الهیات و خداشناسی خود تلاش کرد تا آن را از دست اندیشه‌های امویان نجات دهد. بنابراین مبارزه با تفکری را که می‌شد با آن ظلم کرد و حقوق انسانی را زیر پا گذاشت آغاز کرد. او بدنبال اسلام حقیقی بود که در آن نماز و روزه و حج هست و حاصلش نیز ایمان آگاهانه و متکی بر انتخاب و حفظ حقوق انسانی است. پیام عاشورا برای ما این است که؛ می‌شود در طول تاریخ دین را ابزار کرد. دینی که هدیه خدا به انسان‌ها و نعمتی برای سعادت بشر است تا انسان‌ها در آن به جای عدالت به سمت نابرابری و به جای کرامت انسانی به سویی بروند که عده‌ای برخوردار و عده‌ای دیگر برده و بنده حاکمان باشند.

پیام عاشورا برای ما این است که؛ در دین حقیقی، توحید حقیقی نقش اساسی را ایفا می‌کند. اگر این فهم به وجود بیاید به حاکمیت اخلاق، برقراری عدالت، احساس امنیت، کاهش فاصله طبقاتی و ایجاد روابط مهربانانه‌تر بین مردم خواهد انجامید و جامعه به جای جنگ به سوی صلح و به جای اختلاف به سوی وحدت حرکت می‌کند.   پیام عاشورا برای ما همان است که در زیارت اربعین می‌خوانیم. امام حسین(ع) خون قلبش را هدیه کرد (نه برای بخشش گناهان‌ ما مردمان) بلکه برای این مهم تا انسان‌ها از جهل، گمراهی و بی‌عدالتی نجات یابند. پیام عاشورا برای ما این است که؛ اگر به سمت شعارهای واقعی برویم جامعه عادلانه‌تر و مهربان‌تر خواهد بود. امروز این پیام عاشورا نه فقط برای جامعه اسلامی بلکه برای جامعه بشری نیز کاربرد دارد. کرامت انسانی، حقوق برابر، رفع تبعیض نژادی و اقتصادی نتیجه گوش فرا دادن به پیام عاشوراست. اگر همه ما به این پیام‌ها به درستی توجه کنیم می‌توانیم جامعه‌ای متکی بر امنیت، ایمان بدون خرافات و آگاه از حقوق انسان‌ها و روابط اخلاقی داشته باشیم.

روزنامه ایران در یادداشتی دیگر با عنوان حق معرفت و معرفت حق به قلم آیت‌الله حاج شیخ حسین عرب استاد حوزه و دانشگاه نوشت: هنگامی که انسان خود و جهان واقع را به‌عنوان هستی واقعی پذیرفت، پس حق دارد که خوب، خود و دیگر عرصه‌های هستی را نیک بشناسد. شناخت گاهی ظنی و تخمینی است و بیش از توهم چیز دیگری نیست. شناخت ظنی و پنداری و تخمینی و توهمی در میزان جهان‌بینی عاشورایی و به‌طور کلی، الهی- قرآنی ارزشی ندارد. از جمله ویژگی‌هایی که انسان کامل و نیز ابی عبدالله الحسین(ع) به تصریح خود داشته‌اند این بود که لحظه‌ای در خود و خدای خود و نسبتی که با خدا و جهان خویش دارند و نیز نسبتی که با حال و آینده خویش دارند شک و تردید نداشته‌اند و پیوسته گوهر یقین که درک صددرصدی نسبت به واقعیات هستی است ملازم جان شریف‌شان بوده است.

هدف بزرگ امام حسین (ع) اجرای امر به معروف و نهی از منکر

آنچه حسین (ع) می‌آموزد عنوان یادداشتی در روزنامه شرق است. در بخشی از این یادداشت می خوانیم: تاریخ درباره رویدادهای بزرگ، نکته‌های ویژه‌ای یادداشت می‌کند. حرکت کاروان حسین (ع) از مدینه تا مکه و از آن مکان روحانی تا کربلای معلا، حادثه‌های فراوانی در دل خود دارد که دقت در هرکدام آنها می‌تواند نگاه آدمی را به هستی تغییر دهد. منزلگاه‌هایی از مکه تا شهر کوفه قرار گرفته که در مسیر کاروان حسینی است. آن حضرت به هرکدام آنها به‌عنوان «فرصتی برای جذب» می‌نگرد. ‌ از صبح روز عاشورا که جنگ نابرابری آغاز می‌شود، سرور آزادگان جهان‌ شاهد رویدادهای تلخی است و تا ظهر که بازهم چند نفر از یاران ایشان به شهادت می‌رسند، قلب آن حضرت ساعت‌به‌ساعت غمگین‌تر می‌شود، اما نکته مهمی که سبب می‌شود آن اشرف اولیا چون کوهی استوار بماند و در برابر مصیبت ازدست‌دادن عزیزانش، آرامش خود را حفظ کند، این است که او به یک هدف بزرگ می‌اندیشد: اجرای «امر به معروف و نهی از منکر»؛ این موضوع در لحظه‌لحظه این حرکت، حوادث تلخ و شیرینی به وجود آورده است.

 محرم امسال در یک نگاه

روزنامه اعتماد در گزارشی می نویسد: نگاهی گذرا به برگزاری مراسم عزاداری نشان می‌دهد که شکل و شمایل مراسم برپا شده کم و بیش شبیه همان چیزی است که همه‌ساله روی می‌دهد. اما با این حال شرایط اجتماعی کشور در محرم امسال با محرم‌های سال‌های گذشته تفاوت‌هایی هم دارد.

اولین تفاوت به افزایش فشار اقتصادی آمریکا و تشدید تحریم‌ها علیه ایران مربوط است. هر چند گزارش دقیقی از کیفیت برگزاری مجالس عزای حسین(ع) منتشر نشده اما مشاهده خبرنگار «اعتماد» نشان می‌دهد که تکایا و هیئت‌های مذهبی به روال سابق در حال برگزاری مراسم هستند و فشار اقتصادی موجب نشده که این آیین کهن تعطیل یا تضعیف شود.

در بخش دیگری از این گزارش آمده است: در سالی که قرار است، انتخابات مجلس برگزار شود و از سوی دیگر عهدشکنی آمریکا در برجام موجب شده تا مخالفان سیاسی دولت حسن روحانی فرصت را غنیمت شمرند و به دولت حمله کنند؛ هیئت‌هایی که اصطلاحا «انقلابی» نامیده می‌شوند، بار دیگر محل مناسبی هستند برای اظهارنظر مداحانی که با مواضع دولت موافق نیستند. از گوشه و کنار تهران خبر می‌رسد که این مداحان امسال هم در انتخاب مضامین شعرها نهایت دست و دلبازی را به خرج داده‌اند و شعرهای تند و تیزی را برای شب‌های عزاداری تدارک دیده‌اند.

یکی دیگر از ویژگی‌های محرم امسال بدون شک متعلق است به رویکرد محیط زیستی عزاداران در سراسر ایران. تعداد زیادی کمپین اجتماعی در شهرهای ایران شکل گرفته است که به عزاداران توصیه می‌کنند از ظروف پلاستیکی یک‌بار مصرف کمتر استفاده کنند. کمپین‌هایی‌که آشکارا پررنگ‌تر از سال‌های گذشته‌اند و نشان می‌دهند فعالان اجتماعی بیش از پیش به خطر مصرف بیش از اندازه ظروف پلاستیکی یک‌بار مصرف آگاه شده‌اند.

 واقعه تاریخی عاشورا، یک پدیده تاریخی

به گزارش خبرنگار ایلنا، واقعه تاریخی عاشورا به مثابه یک پدیدار تاریخی، مورد توجه بسیاری از پژوهشگران و متفکران تاریخی قرار گرفته و همواره به عنوان نمودی از ثنویت تاریخی ستم‌پیشگی ـ عدالت‌خواهی، در دیدگاه‌های زیبایی‌شناسانه و معرفت‌شناسانه مورد بازبینی و واکاوی قرار گرفته است و هر آیینه، زاویه‌ای از اهمیت و عظمت این واقعه تاریخی، بر اهل معرفت رخ‌نمون می‌شود و تاریخ را به مثابه پهنه‌ای که هر روزش نمو عاشورایی دارد، بازتولید می‌کند. زنگارزدایی و خرافه‌زدایی از این واقعه پراهمیت تاریخی، می‌تواند باعث افزایش شفافیت ماهیت این کنش معرفت‌شناسانهِ بدون تاریخ مصرف در سرتاسر جهان خواهد شد. حضور مداوم و پیوسته روح این واقعه در معماری، هنرهای نمایشی و تزئینی، موسیقی و ادبیات شیعیان، خاصه ایران، بیانگر پیوستار فرهنگی و عقیدتی تاریخی بنیان‌های اجتماعی ایران (بازار، مذهب، خانواده، دولت) با واقعه عاشورا و نفوذ آن در سنت‌های اجتماعی‌ و رفتارهای عادی ایرانیان است که یکسره ظلم‌ستیزی (فارغ از تعریف مبادی ستم‌پیشگی و ستم‌پذیری) را در سرشت خود، می‌پرورانند.

اهمیت تاریخی رویداد کربلا

به گزارش ایلنا، پروفسور جوآنا گوستاوسون نایب رئیس دپارتمان مطالعات ادیان و استاد کرسی اسلام‌شناسی دانشگاه لاند سوئد که چندین اثر در رابطه با تاریخ تشیع نیز به رشته تحریر درآورده است، در گفت ‌وگو با ایلنا از اهمیت این واقعه تاریخی به عنوان لحظه معرفت‌شناختی یاد می‌کند.

جوآنا گوستاوسون معتقد است که واقعه عاشورا به کلان‌ روایتی فرامذهبی بدل شده است که ابرگفتمانی برای آزادی‌خواهی و ایستادگی در برابر جباریت را برای تاریخ بشر ترسیم کرده است.

وی در پاسخ به این سووال ایلنا که پس از گذشت حدود هزار و چهارصد سال از واقعه عاشورا، هنوز چندصد میلیون نفر از مردم جهان سالروز واقعه عاشورا را گرامی می‌دارند و به عزاداری برای این مصیبت می‌پردازند. علت اهمیت دادن به این موضوع به عنوان یک ابرتراژدی تاریخی، فقط به جهت نیاز به تکیه‌گاه غم‌انگیز تاریخی‌ست یا واجد اهمیت گفتمانی برای این جمعیت گسترده در سرتاسر جهان است؟  گفت: مسلمانان و به طور مشخص شیعیان، در بکارگیری دوآلیته (ثنویت) تاریخی در رابطه با ستمگران و جباران و حقانیت ستم‌دیدگان، توانستند یک گفتمان کلاسیک و اصیل تاریخی بسازند که هیچ شباهتی به ایدئولوژی‌های دست چپی ندارد و توانسته صورت‌بندی متمایز و اعجاب‌آوری از مفاهیمی نظیر ستم، زورگویی و آزادگی در برابر جباریت سیاسی و سیر آن در تاریخ ارائه کند که بدون شک واجد تاملات گسترده پدیدارشناسی می‌تواند باشد. امام حسین(ع)، توانست در شرایطی که می‌توانست یک مصالحه سیاسی حداکثری داشته باشد و از خلیفه بی‌تجربه امتیازات گسترده‌ای بگیرد و آزادانه به ترویج سنت پیامبر اسلام(ص) بپردازد؛ با این حال، او و یارانش که به همان سنت تاریخی پیامبر اسلام باور عمیق قلبی داشتند، حاضر به هیچ گونه مماشاتی در برابر نظام قدرتِ فاسد نشدند و حتی توانستند که با ایستادگی در برابر حاکمِ نادان مسلمانان که هم از دانش دینی بی‌بهره بود و هم از ذکاوت سیاسی تهی بود، مشروعیتی را که خلیفه با استفاده از ثروت گسترده حاکمیت به دست آورده بود، با حداقل توان نظامی و بدون پشتوانه سیاسی به چالش بکشند. به شکلی که حتی فرزندش و برخی دیگر از جانشینانش از اقدامات او اعلام برائت کردند و او را نادان و نامشروع خطاب کردند. اینکه مسلمانان همواره یاد این واقعه تاریخی را با مناسک مذهبی و اعتقادی خاص زنده نگاه داشته‌اند، نشان دهنده اعتقاد تاریخی این جوامع، نسبت به این واقعه تاریخی‌ست که توانسته‌اند از آن یک امر مستمر گفتمانی تاریخی استخراج کنند و در برابر تمامی جریانات جبار (تیرانی) تاریخی، برسازی کنند و به آن تکیه بدهند که درواقع به یک لحظه معرفت‌شناسی تاریخی اتکا می‌کند.

رسانه های اصولگرا

رسانه‌های  منتسب به جریان اصولگرا در اخبار و گزارش های خود از عبارت ها و گزاره های زیر استفاده کرده اند:

«حسین» هنوز هم زنده است و «سلام بر حسین» هنوز هم مانده است؛ عاشورا یک واقعه نیست، یک تابلو نیست، یک روز نیست، نماد هم نیست، عاشورا یک مدل نیست، یک حقیقت است که در تمامی تاریخ جریان دارد؛ هدف آن بزرگوار عبارت بود از انجام دادن یک واجب عظیم از واجبات دین، که آن واجب عظیم را هیچ‌کس قبل از امام حسین – حتی خود پیامبر- انجام نداده بود؛ از ابتدای خلقت آدم، عاشق‌کشان بوده است، تا پایان نیز خواهد بود؛ امام بر اساس وعده قرآن در شرایط بسیار سختی قیام کرد؛ حماسه عاشورا شورانگیزترین حماسه تاریخ بشری است که نیرومندترین احساسات انسان‌ها را برانگیخته و از مرزهای جغرافیایی و اعتقادی نیز گذشته است.

فرهنگ عاشورا

روزنامه کیهان در مطلبی با عنوان چهل سال عبور از طوفان با کشتی نجات حسین(ع)  نوشت: رسول خدا صلوات‌الله ‌علیه گویا این روزها را می‌دید که فرموده بود: «همانا از شهادت حسین، حرارتی در قلوب مؤمنان پدید می‌آید که هرگز رو به سردی نمی‌گراید»! در تقویم خون سیدالشهدا، همیشه سایه خورشید بلند است! هر سال باشکوه‌تر از سال پیش! هر محرم زیباتر از محرم قبل! السلام‌علیک یا اباعبدالله! چه زیباست این سلام آسمانی! یزیدیان چه ابلهانه توهم زده بودند دهم محرم سال ۶۱ هجری قمری، خداحافظی با حسین‌بن علی است لیکن «حسین» هنوز هم زنده است و «سلام بر حسین» هنوز هم مانده است! آنچه فزون شده مهر و محبت اولاد آدم به حضرت اباعبدالله است! ناظر بر این امر است که معتقدیم عاشورا یک واقعه نیست، یک تابلو نیست، یک روز نیست، نماد هم نیست، عاشورا یک مدل نیست، یک حقیقت است که در تمامی تاریخ جریان دارد.

آری «عاشورا یک حادثه نیست، یک فرهنگ است»؛ فرهنگی که منظومه‌ای از خوبی‌ها و زیبایی‌ها را در خود جا داده و به ثمن «اشک»، که زبانِ دل و پاسدار خون شهید است و «گریه»، که فریاد مظلومیّت و بصیرت عبرت‌آموز است، جرعه جرعه در کام جان و روان عاشقانش می‌ریزد و پله پله شیفتگانش را تا خدا عروج می‌دهد و «کربلا» در این میان فراتر از قطعه‌ای زمین، حرم حق است و مثالی است برای این ‌که در مقابل عظمت دشمن، انسان نباید دچار تردید شود.

اهداف امام حسین (ع) از قیام

روزنامه جوان در مطلبی با عنوان هدف قیام امام حسین (ع) نه تشکیل حکومت بود نه شهادت،  می نویسد: انسان می‌تواند در حرکت چندماهه حضرت ابی‌عبدالله (ع) ‌ از آن روزی که از مدینه خارج شد و طرف مکه آمد تا آن روزی که در کربلا شربت گوارای شهادت نوشید بیش از صد درس مهم بشمارد که هرکدام برای یک امت، برای یک تاریخ و یک کشور، برای تربیت خود و اداره جامعه و قرب به خدا، درس است. اما آن صد درس مورد اشاره به کنار؛ یک درس اصلی در حرکت و قیام امام حسین(ع) وجود دارد که من سعی خواهم کرد آن را به شما عرض کنم؛ همه آنها حاشیه است و این متن است. چرا قیام کرد؟ این درس است.

اگر بخواهیم هدف امام حسین (ع) را بیان کنیم، باید این طور بگوییم که هدف آن بزرگوار عبارت بود از انجام دادن یک واجب عظیم از واجبات دین، که آن واجب عظیم را هیچ‌کس قبل از امام حسین – حتی خود پیامبر- انجام نداده بود.

حالا چرا امام حسین (ع) این کار را بکند؟ چون زمینه انجام این واجب، در زمان امام حسین پیش آمد. اگر این زمینه در زمان امام حسین پیش نمی‌آمد، مثلاً در زمان امام علی‌النقی (ع) پیش می‌آمد، همین کار را امام علی‌النقی (ع) می‌کرد و حادثه عظیم و ذبح عظیم تاریخ اسلام، امام علی‌النقی می‌شد. اگر در زمان امام حسن مجتبی یا در زمان امام صادق (ع) هم پیش می‌آمد، آن بزرگواران عمل می‌کردند. در زمان قبل از امام حسین (ع)، پیش نیامد؛ بعد از امام حسین هم در تمام طول حضور ائمه (ع) تا دوران غیبت پیش نیامد. پیغمبر اکرم و هر پیغمبری وقتی که می‌آید، یک مجموعه احکام می‌آورد، این احکامی را که پیغمبر می‌آورد، بعضی فردی است و برای این است که انسان خودش را اصلاح کند؛ بعضی اجتماعی است و برای این است که دنیای بشر را آباد و اداره کند و اجتماعات بشر را به پا بدارد. مجموعه احکامی است که به آن نظام اسلامی می‌گویند.

مهندس این نظام و راهبر این قطار در این خط، نبی اکرم و آن کسی است که به جای او می‌نشیند. خط هم روشن است و مشخص است. باید جامعه اسلامی و فرد اسلامی از این خط، بر روی خط و در این جهت و از این راه حرکت کند؛ که اگر چنین حرکتی هم انجام گیرد، آن وقت انسان‌ها به کمال می‌رسند؛ انسان‌ها صالح و فرشته‌گون می‌شوند، ظلم در میان مردم از بین می‌رود؛ بدی، فساد، اختلاف، فقر و جهل از بین می‌رود. بشر به خوشبختی کامل می‌رسد و بنده کامل خدا می‌شود.

چرایی واقعه عاشورا

روزنامه سیاست روز با تیتر شور حسین است چه‌ها می‌کند…،  آورده است: از ابتدای خلقت آدم، عاشق‌کشان بوده است، تا پایان نیز خواهد بود. از «آدم و حوا» آغاز شد و تا اکنون هم هست. همان هنگام که قابیل، هابیل را کشت، عاشق‌کشان آغاز شد؛ از همان قربانی کردن آغاز شد؛ قربانی هابیل پذیرفته شد، اما گندم قابیل نه؛ ادامه داشت تا ابراهیم (ع)؛ اما اسماعیل تا قربانگاه رفت، قربانی نشد. تا به امیر مومنان رسید، تا محراب عشق؛ تیغ کین فرق دریای عشق را شکافت، اما خورشید خاموش نشد، علی چشمه خورشید بود.

عاشق‌کشان، به کریم اهل بیت رسید، اما کرامت پابرجا ماند، آن‌گونه شد که به حسین (ع) رسید. قربانی دیگری از عشق. تفاوتی بود میان این عاشق‌کشان با آن دیگری‌ها؛ از قربانگاه عشق ابراهیم، عاشق‌کشان حسین (ع) رقم خورده بود. ابراهیم اسماعیلش ماند، تا حسینش به قربانگاه عشق رود. از عید قربان تا اقیانوس محشر عاشورا. حسین غرق به خون لب‌تشنه آب، علی‌اصغرش را برد برای قربانی؛ قربانگاه، کربلا بود کنار رود فرات. درنگ نکرد، شک به دلش هم راه نداد. از عرفه که راه افتاده بود، می‌دانست. شش‌ماهه‌اش را، دردانه اش را روی دست گرفت. آب می‌خواست برای او، کمی؛ قربانی‌اش را آورد به قربانگاه نینوا و خود نیز قربانی شد؛ قربانی عشق. خون، آبروی این دیار است. شقایق‌ها همواره باید پرپر شوند تا سرسلسله عشاق بیاید. خون سیراب می‌کند عطش کهنه این دیار را؛ خون حسین در رگ‌های این سرزمین جاری است. قرن‌هاست مردم این دیار از خون حسین سیراب‌اند و جان می‌گیرند.

«و فدینا به ذبح عظیم … و این‌گونه خدا خواست قربانی، تا عاشورا به تأخیر بیفتد.

 پیروزی خون بر شمشیر

روزنامه رسالت می نویسد: در طول تاریخ بشر قیام‌ها و انقلاب‌های مختلفی رخ‌داده و تا به امروز تنها نام و تاریخچه‌ای از آن‌ها به یادگار مانده است اما وقتی به واقعه عاشورا می‌رسیم همه‌چیز فرق می‌کند، فرمانده، یاران، هدف، انگیزه، خانواده و هر آنچه در این نهضت وجود دارد، الهی و مقدس است. به طور قطع این واقعه، حسی در درون خود دارد که استمرار هزارساله داشته و هنوز هم در عصر اتم جاری و ساری است. حماسه عاشورا شورانگیزترین حماسه تاریخ بشری است که نیرومندترین احساسات انسان‌ها را برانگیخته و از مرزهای جغرافیایی و اعتقادی نیز گذشته است.

هنوز با الهام از عاشورا و نهضت حسینی، انقلاب‌ها به پیروزی می‌رسند و شگفت و تعجب از اینکه با گذشت زمان بیشتر، شور خون‌های ریخته شده به شعور تبدیل می‌شود و در سودای جهانی شدن است. عاشورا در یک زمان و مکان مشخص رخ داد، اما امروز اتمسفری را در برگرفته که همه انسان‌ها می‌توانند در آن تنفس کنند در صورتی که بخواهند. عاشورا شعوری است که بعد از گذشت سالها و قرن‌ها به ما رسیده و حقانیت خود را ثابت کرده است.

باید به خاطر داشت که مجالس عزاداری سیدالشهدا در طول سال های متمادی برگزار شده و در زمان پادشاهان و خلفای بسیاری با آن برخوردهای قهری بسیاری صورت گرفته و خون ها برای آن ریخته شده است. ضمن اینکه با نگاهی به قیام عاشورا در می یابیم این قیام نشانگر روح اسلام سیاسی و مقابله با زورگویی و استبداد طاغوت های زمان است که از هزارو چهارصد سال پیش اثرات آن به ما رسیده و اینکه زمان و فرصت بهره برداری از این قیام تاریخی است.

«آیت‌الله موحدی کرمانی» نایب رئیس مجلس خبرگان رهبری درگفت ‌وگو با روزنامه رسالت  با اشاره به شرایط امام حسین در زمان قیام عاشورا گفت: امام بر اساس وعده قرآن در شرایط بسیار سختی قیام کرد. مردم در برابر این قیام دو نوع برخورد از خود نشان دادند: عده‌ای که به امام حسین(ع) ایمان و باور قلبی داشتند و در کنار ایشان ایستادگی کردند و عده دیگری که ایمان قلبی نداشتند زیرا یزید را قدرت نامحدودی می‌دانستند که در همه کشورهای اسلامی حکومت می‌کرد  و باور داشتند امام نمی‌تواند با تعداد کم یاران خود در برابر قدرت او مقابله کند. این افراد با چنین تفکری جزو انسان‌های نخبه و خردمند زمان خود محسوب می‌شدند و بارها به امام حسین(ع) برای جلوگیری از بروز جنگ هشدار داده و مبارزه امام را مصلحت نمی‌دانستند.

نایب رئیس مجلس خبرگان رهبری افزود: امام حسین(ع) برای قیام خود به نکته مهمی توجه داشت. ایشان با علم به اینکه خود و یارانش در این راه به شهادت می‌رسند، به میدان رفت اما این کشته شدن را به دلیل یاری رساندن به دین پذیرفت و این کار به مثابه غلبه خون بر شمشیر است. امام حسین(ع) این معنا را دریافته بود اما دیگران به این معنا دست نیافته بودند. او بر اساس وعده قرآن و با تکیه بر آن قیام کرده و عده کمی با ایشان همراهی کردند.

منبع : ایرنا

داوود امیریان می‌گوید: برخی هیچ اعتقادی ندارند، اما سراغ کارهای مذهبی می‌آیند و کارها را خراب می‌کنند؛ این‌ها به جای این‌که خدمت کنند، خیانت می‌کنند.

این نویسنده درباره ادبیات دینی کودکان اظهار کرد: برای نوشتن ادبیات دینی برای کودکان متوجه نیستند که چه باید بکنند و همیشه به مستقیم‌گویی روی می‌آورند. کتاب‌هایی که درباره نماز است، همه‌اش نصیحت کردن است؛ این کار را بکن، این کار را نکن. اگر کار بد کنیم به جهنم می‌رویم، انگار خداوند ما را آفریده تا پدرمان را دربیاورد. بچه‌ها را با نمایاندن عذاب و ترس از مذهب متنفر می‌کنیم و همان بلایی را که سر خودمان ما آمده می‌خواهیم سر بچه‌های‌مان هم بیاوریم.  

او افزود: چند روز پیش یک‌سری از دوستان که واقعا نمی‌دانم از روی بی‌اطلاعی می‌گفتند یا غرض داشتند، می‌گفتند می‌خواهیم عروسک‌هایی با شخصیت‌های دینی جایگزین باربی و سوپرمن کنیم. گفتم بنده خدا آن‌ها صد سال کار کردند که بچه‌های من و شما عاشق  این کاراکترها بشوند، در عوض ما چه کردیم؟ فقط یک‌سری حرف‌های شعاری می‌گوییم. از طرف دیگر آیا شما می‌توانید چهره معصومین (ع) را نشان بدهید؟! حتی چهره حضرت عباس (ع) را که جزء معصومین نیست، نمی‌توانیم نشان بدهیم. این مسائل وجود دارد.

امیریان خاطرنشان کرد: برخی هیچ اعتقادی ندارند، اما سراغ کارهای مذهبی می‌آیند و کارها را خراب می‌کنند؛ این‌ها به جای این‌که خدمت کنند، خیانت می‌کنند و چیزهایی را به دروغ بیان می‌کنند که منابع  درستی ندارند؛ مثلا یکی از کتاب‌ها را که شامل احادیث و روایت‌های بی‌سند و جعلی است، نگاه کنید، فکر می‌کنید وارد دنیای هری‌ پاتر شده‌اید، چیزهایی درباره امامان و پیامبران می‌بینید که تعجب‌برانگیز است و حتی برخی از آن‌ها را در منابر می‌گویند  که در فضاهای مجازی هم پخش می‌شود. چیزهای عجیب‌ غریب را که بیشتر شبیه افسانه است برای بچه‌ها به داستان تبدیل می‌کنند. آیا این پخش کردن خرافات و اوهام برای بچه‌ها بد نیست؟ حضرت رسول(ص) فرمودند بزرگ‌ترین معجزه من قرآن است و من هم مثل  شما بشر هستم. حالا ببینید چه چیزهایی درمی‌آورند.

نویسنده «مهمانی باغ سیب» در ادامه با بیان این‌که بسیاری از احادیث و روایت‌ها منابع درستی ندارند، اظهار کرد: درباره ماجرای عاشورا، فقط  از ظهر عاشورا صحبت می‌کنیم اما چیزی درباره این‌که امام حسین (ع) برای چه قیام کرد، نمی‌گوییم. اصلا به بچه‌ها نمی‌گوییم امام حسین (ع) می‌خواست جلو ظلم و خودکامگی بایستند. امام حسین (ع) را چه کسی شهید کرد؟ شیعیان خود امام حسین (ع)، همان کسانی که نامه نوشتند و دعوت‌شان کردند تا به کوفه بیایند، اما به عهد خود پایبند نماندند. ابن زیاد هم بین‌شان سکه و طلا بخش کرد، یک‌سری پول گرفتند و یک‌سری هم ترسیدند. همان آدم‌هایی که نامه فرستاده بودند در سپاه عمر سعد رفتند و جلو امام حسین (ع)  قرار گرفتند و ایشان را به شهادت رساندند.  اما ما روی تشنگی و مظلومیت امام حسین (ع) زوم کرده‌ایم. امام حسین (ع) کسی نبوده که بخواهد برای آب التماس کند. این مسائل وجود دارد و قلب آدم هم درد می‌کند. اما فعلا دنیا دنیای ریاکاران است، آن‌ها پول و جایگاه دارند و برای خود می‌تازند.

داوود امیریان همچنین تأکید کرد: وضعیت کتاب‌های دینی اصلا خوب نیست. اگر کار خوب بیرون بیاید، بچه‌ها از آن استقبال می‌کنند؛ این را مطمئن باشید. اما چون عموما نویسنده اعتقادی ندارد و به خاطر پول این کار را انجام می‌دهد، گرفتار این وضعیت شده‌ایم. گاهی هم اشتباهاتی انجام می‌دهیم؛ مثلا «سیاحت غرب» را تصویری کرده‌اند و پخش می‌کنند بدون این‌که فکر کنند اگر یک نوجوان آن را ببیند یا بشنود، چه حالی پیدا می‌کند. ما بهشت را ول کرده‌ و به جهنم چسبیده‌ام. ما جاذبه‌ نداریم و بیشتر باعث دافعه می‌شویم و چهره منفی از مذهب نشان می‌دهیم.

منبع : ایسنا

رییس جمهوری پیشین زیمبابوه هم درگذشت. او البته دوست داشت در قدرت بمیرد ولی دو سال پیش و در پاییز ۱۳۹۶ از قدرت کنار زده شد و این دو سال آخر را بی معشوق سپری کرد. در قدرت نمرد اما با مرض قدرت مُرد. موگابه و ماندلا قبل از به قدرت رسیدن مانند هم بودند. دو مبارز آزادی و استقلال در آفریقا. اما پس از موفقیت و کسب قدرت یکی (ماندلا) به قدرت نچسبید و داوطلبانه کنار رفت و بخشید و بخشود و جاودانه شد و دیگری (موگابه) به قدرت چسبید تا به زور او را از صندلی قدرت جدا کردند…

رابرت موگابه رییس جمهوری پیشین زیمبابوه هم درگذشت. او البته دوست داشت در قدرت بمیرد ( و به عبارت درست‌تر درواقع دوست نداشت بمیرد و همواره در قدرت باشد) ولی دو سال پیش و در پاییز ۱۳۹۶ از قدرت کنار زده شد و این دو سال آخر را بی‌معشوق سپری کرد. در قدرت نمُرد اما با مرضِ قدرت مُرد.

این سخن از جولیو آندروئوتی سیاست‌مدار سرشناس ایتالیایی است که هفت بار نخست‌وزیر این کشور شده است:

«قدرت، یک بیماری است. کسی که به آن مبتلا شود دیگر معالجه نخواهد شد.» و رابرت موگابه به این بیماری به شکل سرطانی و بدخیم آن مبتلا بود.

این جمله هم از سیاست‌مدار ایتالیایی است:

«سخت ترین دیکتاتوری که می‌توانی از او بیزار باشی دیکتاتور درون خودت است».

دو سال پیش این عبارات را به بهانۀ اصرار رابرت موگابه حاکم وقت زیمبابوه بر ماندن در قدرت نوشتم در حالی که حزب خود او حکم به برکناری دبیرکل داده و همه انتظار داشتند در نطق تلویزیونی کناره‌گیری خود را اعلام کند اما چنین نکرد تا تحت فشار بسیار سرانجام تن داد.

در واقع به اختیار بیرون نرفت منتها چون صاحب عنوان پدر و بنیان‌گذار زیمبابوه بود ارتش احترام او را نگاه داشت و به شکل محترمانه در خانه نگاه داشته شد و مایل نبودند تلقی کودتای نظامی درگیرد زیرا حزب خود او کنارش زده بود و ارتش در واقع بیمار چسبیده به قدرت را از معشوق خود جدا ساخت! این اواخر البته اجازه یافت برای درمان به سنگاپور برود. این سفر اما بی بازگشت بود.

اگر همان دو سال قبل و در نطقی تلویزیونی و قبل آز آن که هیچ راه دیگری پیش روی او نباشد خبر استعفای خود را اعلام می‌کرد باقی مانده عمر خود را دور از قدرت و سیاست و به استراحت می‌گذراند و شاید دست‌کم از بخش پایانی مانند دوران قبل ازقدرت به نیکی یاد می‌شد. اما او به بیماری لاعلاج چسبندگی به قدرت مبتلا بود و آن قدر ماند تا کندندش.

رابرت موگابه و نلسون ماندلا دو رهبر سرشناس آفریقایی بودند و هر دو برای استقلال و رهایی از استعمار مبارزه می‌کردند اما پس از موفقیت دو شیوۀ متفاوت و به تعبیر درست تر متضاد در پیش گرفتند.

موگابه به قدرت چسبید؛ آن هم چه چسبیدنی و هرگز رها نکرد تا او را در سن بالای ۹۰ و ظاهرا محترمانه و در واقع تحقیر آمیز کنار زدند ولی ماندلا پس از یک دوره و در حالی که می‌توانست بماند داوطلبانه کنار رفت و سال‌ها بعد با شکوه از دنیا رفت و در قلب ها باقی ماند.

نلسون ماندلا هم ۹۰ سالگی را دید ولی نام و یاد او زنده مانده حال آن که رابرت موگابه با چسبندگی به قدرت خیال می کرد همچنان زنده است اما به واقع مرده بود و از این رو می‌توان گفت او پیش‌تر مرده بود و در واقع همان روز که از معشوق خود – قدرت- جدا افتاد.

ماندلا اما پس از قدرت نمرد و زنده تر و پویاتر شد زیرا بیرون از قدرت هم اقتدار و نفوذ خود را حفظ کرد و تندیس او در لندن هم نصب شده اما از مرگ موگابه موجی درنمی‌گیرد و بعید است مجسمه او در زیمبابوه هم بماند یا مانده باشد و تنها اتفاقی که ممکن است رخ دهد شادی و پای‌کوبی بیشتر مردمان زیمبابوه است. هر چند که از نظر مردم همان دو سال پیش مرده بود.

در عرفان ایرانی این سخن ضرب المثل است که «موتوا قبل ان تموتوا». یعنی بمیرید قبل از آن که بمیرید. این جمله به معنی توصیه به خودکشی و مرگ خودخواسته نیست. منظور این است که قبل از این که مرگ شما را از نعمت های دنیا محروم کند و ناگزیر از ترک شوید خودتان رشته های تعلق را ببُرید. موگابه هم مرده بود قبل از آن که بمیرد اما منظور از بمیرید قبل از آن که بمیرید این نیست.

در عالم سیاست و قدرت می توان گفت «قدرت را ترک کنید قبل از آن که بپوسید!» و موگابه آن قدر ماند تا او را بیرون انداختند و حالا به لحاظ فیزیکی و جسمی هم مرده است.

دو سال پیش به بهانۀ خلع او نوشتم : «موگابه نمرده اما پوسیده و حالا دیگر کنار نرفته ی او با کنار رفته اش تفاوتی ندارد و دیر و دور نیست ارتش احترام باقی مانده را هم کنار بگذارد و کار او را تمام کند» اکنون اما به این گزاره می توان اضافه کرد که واقعا مرده است.

رابرت موگابه تاج و تخت نداشت اما مفهوم جمهوری را در عمل به سُخره گرفته بود. چون در حکومت هایی که رییس جمهوری به صورت مادام العمر قدرت را قبضه کرده امکان انتقال طبیعی در قالب های پادشاهی وجود ندارد تلاش های انتقال هزیه ساز می شود. کما این که اگر معمر قذافی در سودای انتقال به پسرش سیف الاسلام نبود و حسنی مبارک برای پسرش جمال خواب ندیده بود چه بسا هیچ یک خلع نمی شدند. موگابه هم دوست داشت همسرش جانشین او شود تا این پرسش در ذهن مردمان شکل گیرد که آیا آن همه مبارزه برای آن بود که او به قدرت برسد و به دیگری نسپارد و دست آخر بخواهد همسرش را جای خود بنشاند؟!

دست کم اگر حزب به طور کامل در مُشت حاکم بود مانند حزب بعث در سوریه یا حزب کارگر در کره شمالی انتقال قدرت به فرزند از طریق حزب صورت می پذیرفت. در زیمبابوه اما حزب زیر بار انتقال قدرت به همسر او نرفت و ارتش به عنوان یک نهاد وارد عمل شد و گزینه خود را مستقر کرد.

اصرار موگابه بر ماندن در قدرت آن هم در ۹۳ سالگی تنها به خاطر سن و سال بالا و عطش قدرت و مقایسه با ماندلا نبود به این خاطر هم بود که در قرن بیست ویکم شاهد کناره گیری های داوطلبانه از قدرت و واگذاری به دیگری بوده ایم.

از همه تأثیر‌گذارتر کناره گیری پاپ بندیکت شانزدهم بود. در حالی که می‌توانست آن قدر بماند تا بمیرد. ملکه هلند هم کنار رفت و قدرت را به ویلیام الکساندر سپرد. شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی در قطر نیز کنار رفت و شاهزاده تمیم به جای او نشست.

نکته تناقض آمیز قضیه اینجاست که گاهی آنچه ثبات تصور می شود موجب تزلزل است. شاه ایران تصور می کرد دوره طولانی نخست وزیری امیر عباس هویدا ثبات آفرین است در حالی که تا قبل از هویدا دولت مساوی حکومت نبود و با تغییر نخست وزیر سیاست ها تغییر می کرد. هویدا اما ۱۳ سال بر اریکه صدراعظمی نشست و این ذهنیت شکل گرفت که دیگر تغییر دولت جواب گو نیست.

به همین خاطر هر چه بعد او نخست وزیر تغییر کرد افاقه نکرد و مردم به کمتر از تغییر خود حکومت رضایت ندادند.

انسان مدرن به جای توصیه به کناره گیری، قدرت را دوره ای کرده است. با این حال در نظام های سلطنتی و غیر جمهوری هم کناره گیری داوطلبانه گاهی رخ می دهد و مثال های آن را ذکر کردیم. از پاپ رهبر واتیکان تا امیر قطر.

در تاریخ کهن بسیار به ندرت اما به چنین نمونه هایی برمی خوریم. با این حال عرصه خالی نیست. پسر یزید یا معاویه دوم با کُنیه عبدالرحمن که در جوانی و ۲۲ سالگی به خلافت رسید وقتی لعن پدر و جد خود را دید تاب نیاورد و روی منبر سخت گریست و بعد خود را خلع کرد.( تاریخ یعقوبی، ترجمه آیتی، جلد۲)

در زبان عربی همچنین اصطلاح «داء الکرسی» وجود دارد. به معنی بیماری صندلی یا مرض قدرت. آشکار است که رابرت موگابه به داء الکرسی یا مرض قدرت مبتلا شده بود که رها نمی کرد. ولی کار او نه با مرگ طبیعی که قبلا تمام شده بود.

حالا هم رابرت موگابه مرده و هم نلسون ماندلا و به تعبیر خیام « ‌فردا که از این دِیر کهن در گذریم/ با هفت هزار سالگان سر به سریم» و همه انگار صفر می شوند و تفاوت نمی کند ده سال پیش مرده ای یا دقیقه ای پیش. ماندلای مرده اما در قلب ها، در ذهن ها و در خاطره ها زنده بود حتی وقتی موگابه زنده بود چه رسد به حالا که واقعا مرده است.

اوایل دهه ۸۰ در یکی از شب های احیا در حسینیه ارشاد و در شب بیست و یکم ماه رمضان مرحوم مهندس سحابی سخنرانی می کرد و در پایان نشست پرسش و پاسخ برگزار شد.

یکی از حاضران پرسید: آیا بهتر نبود حضرت علی ع قدری انعطاف به خرج می داد تا حکومت او پنج ساله نمی‌شد و بیشتر به درازا می‌کشید؟

عزت الله سحابی پاسخ داد: گیرم که از اصول خود کوتاه می آمد و چند سال بیشتر حکومت می‌کرد. اما اگر هم ترور نمی‌شد مگر چند سال بیشتر زندگی می‌کرد؟ نهایتا ۱۰ سال. در حالی که راه و رسم او بیش از ۱۰۰۰ سال است که زنده است.

بلا‌تشبیه می توان گفت ماندلا هم می توانست صندلی قدرت را ترک نکند و آن قدر بماند تا مثل موگابه بپوسد اما کنار رفت تا نپوسد. تا بماند و مگر نمانده هنوز؟

رابرت موگابه استعفا نکرد و به صندلی چسبید تا کنارش زدند و در واقع مُرد. رابرت موگابه در واقع اول آذر ۱۳۹۶ مُرد اما خبر آن در نیمه شهریور ۱۳۹۸ اعلام می‌شود!

منبع : عصر ایران

با توجه به شروع عزاداری های ماه محرم یک کارشناس مسایل مذهبی می گوید: انحرافات حوزه عزاداری  امام حسین (ع) از روی جهل و نا آگاهی و نداشتن آشنایی عمیق  به فرهنگ عاشورا شکل گرفته است و ما باید نگذاریم آن نوع عزاداری که با مکتب تشیع همخوانی ندارد، وارد فرهنگ عاشورا شود.

عزاداری برای امام حسین(ع) در راستای زنده نگه‌داشتن نام، فرهنگ و سبک زندگی آن حضرت بوده است تا رشادت‌ها، اخلاق، سبک زندگی و تمامی حرکات انسانی و الهی ایشان در جامعه احیا شود، زیرا تمامی حرکت‌های امام حسین(ع) برای ما الگو است. حرکت عاشورا به عنوان نقطه اوج مبارزه یک انسان با تمام وجود و امکانات مادی و معنوی در راه ایستادگی از ارزش ها و اعتقادات به حساب می‌آید و امام حسین (ع) به عنوان الگوی مبارزه در تاریخ اسلام شناخته شده است.

   یکی از مهم‌ترین ارکان حرکت امام حسین(ع) مبارزه با بدعت‌ها و انحرافات بوده است. ما به عنوان داعیه داران نهضت عاشورا، باید با بدعت‌ها مبارزه کنیم. یکی از موضوعات جدی در بحث عزداری ها انحرافاتی است که وارد این مکتب شده و هیچگونه سند نقلی و عقلی برای آنان وجود ندارد در سال های اخیر با رهنمودهای «مقام معظم رهبری» سعی شده است با اینگونه انحرافات مبارزه جدی شود.

پژوهشگر ایرنا با «سید حسن بیناپور» کارشناس مسایل دینی  در مورد انحرافات  عزاداری ها به گفت و گو پرداخت.  

 جهل و نا آگاهی، انحراف عزاداری ها

بیناپور در ابتدای این گفت و گو اظهار داشت:عزاداری های مکتب تشیع با کارکردهای عظیم سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بدون شک همراه  با آفت ها و انحرافاتی  خواهد بود. إمام علی علیه السلام می فرمایند:لکل شیءٍ آفهٌ، هر چیزی آفتی دارد و مسلما فرهنگ عاشورا و عزاداری از این آفت مبرا نیست.  این انحرافات با انگیزه های متفاوت از سوی دشمنان و گاهی بر اساس جهل و نا آگاهی دوستان این مکتب ایجاد می شود.

اولین بنای مکتب تشیع عقل است. هر چیزی خارج از عقل در این عزاداری ها باشد مسلما مکتب ما را از طرف دشمنان مورد وهن قرار می دهد و این یک انحراف  محسوب می شود که به ضرر دین است. در مکتب ما اساس و مبنا قرآن، سنت، اجماع، عقل، چهار منبع استخراج احکام دینی است که به ادله اربعه معروفند  و هر چیزی که خارج این  گزینه ها چه به صورت شکلی و چه ماهوی  بر مکتب ما وارد شود  نمی تواندکارکردی مثبت برای تبین دین داشته باشد.

وی افزود:جهل و نا آگاهی  ریشه بسیاری از انحرافات وارده بر مکتب عاشوراست و کسانی که درک عمیق از فرهنگ حسینی ندارند ناخواسته به گسترش چنین انحرافاتی دامن می زنند. در برخی از مناطق کشور مباحث عرفی عزاداری وارد فرهنگ عزاداری امام حسین(ع) شده است که با مکتب تشیع همخوانی ندارد و باید به شیوه ای نگذاریم که این موضوعات در فرهنگ حسینی باقی بماند.

بیناپور با  ذکر جمله ای از شهید مطهری می گوید: شهید مطهری جمله ای زیبا در تفسیر عاشورا دارد؛  در عاشورا همان اندازه که تفسیر صحیح، سازنده وحیات بخش است برداشت نادرست و منحرف  می تواند برای جامعه مخرب باشد و ما را از مسیر واقعی دور کند. و این بر خلاف اهداف و مکتب  امام حسین(ع)   است.  از ورود انحرافات ماهوی و شکلی  به عرصه فرهنگ عاشورا باید جلوگیری شود  و نگذاریم به عنوان کارکردهای مکتب حسینی محسوب شوند و جامعه را بر خلاف جامعه مورد نظر امام حسین(ع) هدایت کنند.

این کارشناس مسایل مذهبی همچنین اظهار داشت: عزاداری سید الشهدا شور و هیجانی خاص در جامعه ایجاد می کند.  در ایام محرم هرفرد  با داشتن هر اندیشه ای  تحت تاثیر این موج و هیجان عظیم قرار می گیرد. هئیت های و جلسات  باید با سازمان دهی از انحرافات و بدعت های که خواسته یا نا خواسته وارد این عرصه می شود، جلوگیری کنند.

 مبلغین و سخنرانان اهداف و روش های عزاداری را توجیه و تبین کنند و  نگذارند بدعت ها که باعث وهن مکتب می شود به این عرصه وارد شوند. ما باید به نحوی این مکتب را به جهانیان معرفی کنیم که خلاف عقل نباشد بعضا در جلساتی خواب های نقل می شود بدون هیچ گونه منبع و منشاء که خلاف عقل است و نمی تواند کارکرد مثبتی در تبین فرهنگ عاشورا داشته باشد اینگونه نقل و قول های خواب های بی مایه نیز  نوعی از انحرافاتی است که مبلغین باید مد نظر قرار دهند  و با نقل احادیث زیبای اهل بیت (علیهم السلام) این مکتب را به جهانیان نشان دهند.

بیناپور  با اشاره به آیین قمه زنی از سوی تعداد محدودی در برخی از مناطق کشور گفت:این موضوع هیچ سند معتبری ندارد و باید آگاه باشیم که  امروز دشمن تا چه اندازه از قمه زنی حمایت می‌کند. مکتب امام حسین(ع) و فرهنگ عاشورا در قمه زنی منحصر نشده است ماباید معارف زیبای فرهنگ عاشورا را با زبان معرفت شناسی به دیگران معرفی کنیم و با اینگونه انحرافات به صورت جدی مبارزه نماییم.

منبع : ایرنا