انسان چون جانشین خدا در زمین و حامل نفخه حیات بخش اوست، شایسته کرامت‌ورزی و گرامی داشتن از سوی هم‌نوعان خویش است فارغ از اینکه چه مرام و مسلک و مذهب و دینی دارد. البته که اگر مؤمن بود حرمتش از خانه خدا بیشتر است ولی اگر مؤمن نبود چه؟ آیا شایسته دلسوزی و امداد در هدایت است یا در خور کینه ورزی و ستم و بی‌مهری؟
به گزارش «مبلغ» – جواد قمی استاد حوزه و دانشگاه در یادداشتی با عنوان «درنگی بر انسان‌شناسی قرآنی نبی مکرم اسلام(ص)» که در اختیار «مبلغ» قرار داده است، نوشت:
1. محمد(ص)، آخرین فرستاده خدا و البته همه رسولان و پیامبران قبل از او بشر بوده‌اند؛ نه فرشته، نه ملائکه، نه از تبار جنّیان و نه از جنس پرنیان، آفریدگانی از جنس خودِ خودِ انسان. در آخرین کتاب آسمانی خدا آمده است:
همانا فرستاده‌ای از جنس شما [ای انسان‌ها] به سویتان آمد (سوره توبه، آیه 128)
بگو جز این نیست که من مانند شما بشری هستم (سوره کهف، آیه 110)
2. اینکه محمد(ص) و همه فرستادگان خدا از جنس بشر بوده‌اند، معنایش این است که انسان یعنی خودشان را خوب می‌شناسند چرا که آنان به عنوان خداشناسانِ اول عالم ابتدا خود را شناخته بودند؛ جنس خود را و نوع خود را که فرمود: هر کس خود را شناخت، خدا را شناخته است (حدیث علوی، غُررالحکم و دُرر الکلم)
3. به گواه قرآن، این راست‌ترین دفتر راهنمای خلقت، نوع انسان عجول و هلوع است؛ نوع انسان کم ظرفیت است، نوع انسان ظلوم (ستم‌پیشه) و جهول (نادان) است و اینها حقایقی است که خود انسان هم به آن معترف است ولی این همه ماجرا نیست؛ همین انسانِ نادانِ حریصِ ناسپاس و ستم‌پیشه ذاتاً کریم است و کرامتش ذاتی است؛ همانا فرزندان آدم را کرامت بخشیدیم و گرامی داشتیم (سوره اسراء آیه 70)
4. محمد(ص) این فرستاده انسان‌شناسِ خدا در کلامی زیبا می‌فرماید: «هیچ موجودی گرامی‌تر از انسان نیست و در کرامت هیچ آفریده‌ای به گرد پای فرزند آدم نمی‌رسد». وقتی از حضرتش می‌پرسند: حتی از ملائکه؟ پاسخ می‌شنوند: «بله حتی از آنان، چرا که فرشتگان مثل ماه و خورشید مجبورند…» آنها بر خلاف انسان که اختیار دارد تا خوب باشد یا بد، فقط می‌توانند خوب باشند و اساساً با بدی میانه‌ای ندارند.
5. این انسانِ کریم چون جانشین خدا در زمین و حامل نفخه حیات بخش اوست، شایسته کرامت‌ورزی و گرامی داشتن از سوی هم‌نوعان خویش است فارغ از اینکه چه مرام و مسلک و مذهب و دینی دارد. البته که اگر مؤمن بود حرمتش از خانه خدا بیشتر است ولی اگر مؤمن نبود چه؟ آیا شایسته دلسوزی و امداد در هدایت است یا در خور کینه ورزی و ستم و بی‌مهری؟ کلام و سیره و روش و منش رسول مهربانی‌ها محمد مصطفی(ص) پر است از نگاهداشت جایگاه انسان برای هدایتش به سمت جانان. باشد که ما هم چنین باشیم. خدای محمد در قرآنش چنین فرموده:
همانا فرستاده‌ای از جنس شما [ای انسان‌ها] به سویتان آمده که رنج‌های شما بر او سخت و گران است و بر [هدایت] شما حریص و دلسوز است و بر مؤمنانتان مهربان و رحمت‌پیشه (سوره توبه، آیه 128)
پی نوشت: جهت آشنایی بیشتر با سیره اخلاقی پیامبر اکرم (ص) به کتابهای سیره به زبان فارسی مانند اثر زیر مراجعه فرمایید:
محمد (ص) رسول مهربانی: بررسی سیره و گفتار پیامبر اسلام (ص) با غیرمسلمانان
