افغانستان بهشت امن داعش و القاعده/ چرا طالبان یار و زمین بازی تروریست‌ها تلقی می‌شوند؟

دولت افغانستان اراده ای برای مقابله با القاعده ندارد. طالبان در خلال مذاکرات دوحه متعهد به دوری گزیدن از گروه‌های تروریستی شد و پذیرفت که اجازه ندهد گروه‌های تروریستی از خاک افغانستان به منظور اقدام علیه آمریکا و متحدان خود استفاده کنند؛ اما پیوندهای ایدئولوژیک، تاریخی و خانوادگی این گروه و القاعده بسیار قوی تر از آن است که بتوان از آنها چشم پوشی کرد

به گزارش خبرآنلاین، وزارت خارجه آمریکا ۹ آذر در گزارش سالانه امنیتی خود، گزارش داد القاعده، داعش و دیگر گروه‌های تروریستی منطقه‌ای در افغانستان فعال باقی مانده‌اند. پس از انتشار گزارش سالانه ایالات متحده آمریکا درباره تروریسم، طالبان فعال بودن عناصر القاعده و داعش در افغانستان را رد کرد و مدعی شد افغانستان امن است.

ذبیح الله مجاهد، سخنگوی طالبان ضمن طرح این ادعا که افغانستان طی دو سال حاکمیت خود برای هیچ کشوری تهدید نبوده است گفت: «این حکومت به‌ طور جدی مبارزه خود را در برابر هر پدیده‌ای که به ناامنی در افغانستان دامن بزند، آغاز کرده و و به طور موثر در برابر آن ایستادگی کرده است. بنابراین افغانستان دیگر امن است. اظهار وجود ناامنی در خاک افغانستان نابجاست و ما آن را رد می‌کنیم. تمام کشورها باید افغانستان را به عنوان منطقه‌ی امن بشناسند».

داعش

پیش از تسلط مجدد طالبان بر افغانستان، سازمان ملل تخمین زد که داعش خراسان بین ۱۵۰۰ تا ۲۲۰۰ جنگجو در استان‌های کنر و ننگرهار همراه با هسته‌های کوچک‌تر در سایر نقاط کشور دارد. داعش از زمان قدرت گیری مجدد طالبان در افغانستان گرچه مورد تعقیب دولت طالبان بوده است اما توانسته است به حیات خود ادامه و عامل بسیاری از حملات تروریستی بخصوص بر علیه شیعیان هزاره در افغانستان باشد. به نظر می رسد که سرکوب طالبان در برابر داعش خراسان حداقل سه محور مختلف دارد: هدف قرار دادن اهداف با ارزش مانند رهبران ارشد داعش. جاسوسی گسترده در صفوف طالبان در جستجوی افراد خودی که برای داعش کار می کنند و مجازات بخش‌هایی از جمعیتی که تصور می‌شود با داعش همسو هستند، مانند جمعیت سلفی در شرق و شمال کشور.

از زمان به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، داعش که این گروه را به دلیل توافق با آمریکا مورد سرزنش قرار می دهند، تلاش کرده اند تا وضعیت امنیتی کشور را وخیم کند و طالبان را به دردسر بیندازند. آنها بخصوص حملات شدیدی را علیه شیعیان به راه انداخته اند. بر اساس گزارش دیده بان حقوق بشر بیش از ۷۰۰ نفر هزاره در ۱۳ حمله در سال گذشته کشته شدند. دیده بان حقوق بشر گفت که پشت حملات به مساجد، مدارس و محل کار هزاره ها در سراسر افغانستان داعش خراسان بوده است. حملات داعش علیه مردم بی گناه افغانستان نه تنها امنیت در این کشور را مختل می کند بلکه با ایجاد این فکر که دولت طالبان توان تامین امنیت را ندارد باعث بدنامی دولت طالبان می شوند .جان سیفتون مدیر دادخواهی برای آسیا در دیده بان حقوق بشر در اینباره گفت: «مسئله این نیست که طالبان مسئول خشونت است. آنها مسئول عدم تامین امنیت کافی برای مردم خود هستند. اگر آنها می خواهند به عنوان مقامات حاکم عمل کنند، اولویت اول آنها باید محافظت از مردم خود در برابر خشونت این گروه شورشی باشد».

القاعده

طالبان سابقه روابط نزدیک با القاعده دارد. دلیل اصلی حمله آمریکا به افغانستان در سال ۲۰۰۱ و سرنگونی امارت طالبان در این کشور این بود که طالبان حاضر به تحویل اسامه بن لادن به آمریکا نشد. روابط نزدیک طالبان و القاعده تنها به اشتراک ایدئولوژی مربوط نمی شود بلکه پیوندهای خانوادگی هم آن را مستحکم کرده است.

اگرچه رهبران طالبان در توافقنامه سال ۲۰۲۰ با ایالات متحده متعهد شدند که از تبدیل شدن افغانستان به بهشت گروه های تروریستی جلوگیری کنند، به نظر می رسد که کشته شدن ایمن الظواهری رهبر القاعده در حمله هواپیمای بدون سرنشین آمریکا در کابل نشان دهنده روابط مستمر بین این دو گروه با یکدیگر است.

بر اساس گزارش ژوئن ۲۰۲۳ سازمان ملل متحد، رهبران ارشد القاعده در افغانستان عمدتاً در کابل، کنر، قندهار و هلمند مستقر هستند و تعداد آنها به ده ها می رسد. از نظر سربازان پیاده، حدود ۴۰۰ جنگجوی القاعده در افغانستان حضور دارند و تعداد بستگان و هواداران این گروه در افغانستان به حدود ۲۰۰۰ نفر می رسد. این شبکه‌ها در بخش‌های جنوبی، میانه و شرقی کشور فعالیت می‌کنند. القاعده همچنین خانه های امنی را در کابل، هلمند، فراه و هرات ایجاد کرده است که به تبلیغات برای این گروه مشغول هستند. این سازمان همچنین سایت های آموزشی در هلمند، زابل و ننگرهار ایجاد کرده است و شرق افغانستان به ویژه ولایت های نورستان و کنر نیز میزبان اردوگاه های القاعده است.

دلایل تداوم حیات القاعده و داعش در افغانستان

اصولا دولت افغانستان اراده ای برای مقابله با القاعده ندارد. طالبان در خلال مذاکرات دوحه متعهد به دوری گزیدن از گروه‌های تروریستی شد و پذیرفت که اجازه ندهد گروه‌های تروریستی از خاک افغانستان به منظور اقدام علیه آمریکا و متحدان خود استفاده کنند؛ اما پیوندهای ایدئولوژیک، تاریخی و خانوادگی این گروه و القاعده بسیار قوی تر از آن است که بتوان از آنها چشم پوشی کرد. به همین دلیل دولت طالبان سعی دارد برای کسب مشروعیت بین المللی وانمود کند که با القاعده ارتباطی ندارد و از آنها حمایت نمی کند اما در پشت پرده مراودات این دو گروه با هم ادامه دارد و طالبان عناصری مرتبط با القاعده را مسئول پست های کلیدی می کند. به عنوان نمونه طالبان تاج میر جواد را که یک فرمانده ارشد طالبان که یکی از رهبران سابق شبکه کابل بود- گروهی متشکل از عناصر طالبان و القاعده که حملات انتحاری را علیه ایالات متحده و دیگر نیروهای ائتلاف هماهنگ می‌کردند- به عنوان معاون اداره کل اطلاعات طالبان انتخاب کرده است.

اما در مورد داعش مسئله کاملا متفاوت است. داعش و طالبان از همان ابتدای فعالیت داعش در افغانستان با هم اختلاف داشتند و این اختلاف بعد از مذاکرات طالبان با آمریکا برای به دست آوردن دوباره قدرت در افغانستان عمیق تر و جدی تر شد. طالبان با تمام قوا برای مقابله با داعش تلاش می کند اما آنچه به داعش قدرت داده و شکست این گروه را در برابر طالبان با مشکل روبرو کرده این است که فقر شدید در افغانستان بسیاری از مردم را به عضویت در داعش که به جنگجویان خود حقوق خوبی پرداخت می کند متمایل کرده است و همچنین اختلاف در صفوف طالبان برخی از اعضای این گروه را به سمت داعش سوق داده و این دو عامل باعث جذب نیرو برای داعش شده و امکان شکست این گروه را کاهش داده است.